Điều kiện bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam

Các sản phẩm trí tuệ có vai trò ngày càng quan trọng, vì thế mà nhận thức của các cá nhân, tổ chức trong việc bảo hộ quyền tác giả và quyền liên quan đến tác giả ngày càng nâng cao. Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều khách hàng đang gặp khó khăn trong việc xác định điều kiện bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam. Để giải đáp thắc mắc của quý khách hàng, Công ty luật Việt An xin đưa ra bài viết điều kiện bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam sau đây.

Căn cứ pháp lý:

• Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi năm 2009, 2019, 2022.
• Nghị định số 17/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Sở hữu trí tuệ về quyền tác giả, quyền liên quan.

Bảo hộ quyền tác giả là gì?

Cùng với sự phát triển của pháp luật các quốc gia trên thế giới về sở hữu trí tuệ, thuật ngữ quyền tác giả ngày càng được nhìn nhận dưới góc độ rộng mở hơn. Mặc dù có sự khác nhau giữa quy định của các quốc gia trên thế giới về cách đưa ra định nghĩa về quyền tác giả, song có thể hiểu quyền tác giả là một loại quyền chính đáng của những người sáng tạo, qua đó khuyến khích mọi người tham gia vào các hoạt động trong các lĩnh vực văn hoá, nghệ thuật và khoa học.

Bảo hộ quyền tác giả được hiểu là sự đảm bảo của Nhà nước đối với các tác phẩm để các tác phẩm đó không bị xâm phạm hay tổn thất bởi người khác. Thông qua các quy định của pháp luật để xác định các quyền của các chủ thể đối với tác phẩm, xác định hành vi bị coi là xâm phạm cũng như thiết lập các phương thức bảo vệ quyền của tác giả.

Điều kiện bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam

Tổ chức, cá nhân có tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả

Theo quy định tại Điều 13 Luật Sở hữu trí tuệ:

• Tổ chức, cá nhân có tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả gồm người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm và chủ sở hữu quyền tác giả quy định tại các điều từ Điều 37 đến Điều 42 của Luật Sở hữu trí tuệ.
• Tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả bao gồm:
• Tổ chức, cá nhân Việt Nam;
• Tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm được công bố lần đầu tiên tại Việt Nam mà chưa được công bố ở bất kỳ nước nào hoặc được công bố đồng thời tại Việt Nam trong thời hạn ba mươi ngày, kể từ ngày tác phẩm đó được công bố lần đầu tiên ở nước khác;
• Tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt Nam theo điều ước quốc tế về quyền tác giả mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Tác phẩm thuộc các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả

Các loại hình tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả được quy định cụ thể tại Điều 14 của Luật Sở hữu trí tuệ, theo đó gồm 2 nhóm điều kiện chính là (1) các tác phẩm gốc, và (2) các tác phẩm phái sinh. Cần lưu ý, cả 2 nhóm này đều phải thỏa mãn điều kiện “phải do tác giả trực tiếp sáng tạo bằng lao động trí tuệ của mình mà không sao chép từ tác phẩm của người khác”.

Các tác phẩm văn học nghệ thuật và khoa học được bảo hộ:

• Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình và tác phẩm khác được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự khác, trong đó:
• Tác phẩm văn học, khoa học và tác phẩm khác thể hiện dưới dạng chữ viết bao gồm: Tiểu thuyết, truyện vừa, truyện ngắn; bút ký, ký sự, tùy bút, hồi ký; thơ, trường ca; kịch bản; công trình nghiên cứu văn hoá, văn học, nghệ thuật, khoa học và các bài viết khác;
• Sách giáo khoa là tác phẩm được xuất bản, cụ thể hóa các yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông; được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt, cho phép sử dụng làm tài liệu dạy học chính thức trong các cơ sở giáo dục phổ thông;
• Giáo trình là tài liệu giảng dạy, học tập, nghiên cứu chính có nội dung phù hợp với chương trình đào tạo, bồi dưỡng được người đứng đầu cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp duyệt, lựa chọn hoặc được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định của pháp luật;
• Tác phẩm thể hiện dưới dạng ký tự khác: là tác phẩm thể hiện bằng chữ nổi cho người khiếm thị, ký hiệu tốc ký và các ký hiệu tương tự thay cho chữ viết mà cá nhân, tổ chức tiếp cận có thể hiểu và sao chép được bằng nhiều hình thức khác nhau.
• Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác: là tác phẩm thể hiện bằng ngôn ngữ nói và phải được định hình dưới một hình thức vật chất nhất định.
• Tác phẩm báo chí: là tác phẩm có nội dung độc lập và cấu tạo hoàn chỉnh, bao gồm các thể loại: Phóng sự, ghi nhanh, tường thuật, phỏng vấn, phản ánh, điều tra, bình luận, xã luận, chuyên luận, ký báo chí và các thể loại báo chí khác nhằm đăng, phát trên báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử hoặc các phương tiện khác.
• Tác phẩm âm nhạc là tác phẩm được thể hiện dưới dạng nhạc nốt trong bản nhạc hoặc các ký tự âm nhạc khác không phụ thuộc vào việc trình diễn hay không trình diễn.
• Tác phẩm sân khấu: là tác phẩm thuộc loại hình nghệ thuật biểu diễn, bao gồm: Chèo, tuồng, cải lương, múa, múa rối, múa đương đại, ba lê, kịch nói, opera, kịch dân ca, kịch hình thể, nhạc kịch, xiếc, tấu hài, tạp kỹ và các loại hình nghệ thuật biểu diễn khác.
• Tác phẩm điện ảnh và tác phẩm được tạo ra theo phương pháp tương tự: là tác phẩm có nội dung, được biểu hiện bằng hình ảnh động liên tiếp hoặc hình ảnh do các thiết bị kỹ thuật, công nghệ tạo ra; có hoặc không có âm thanh và các hiệu ứng khác theo nguyên tắc của ngôn ngữ điện ảnh. Hình ảnh tĩnh được lấy ra từ một tác phẩm điện ảnh là một phần của tác phẩm điện ảnh đó.

Tác phẩm điện ảnh không bao gồm bản ghi hình nhằm mục đích phổ biến tin tức trên dịch vụ phát thanh, truyền hình, không gian mạng; chương trình biểu diễn nghệ thuật, trò chơi điện tử; bản ghi hình về hoạt động của một hoặc nhiều người, mô tả các sự kiện, tình huống hoặc chương trình thực tế.

• Tác phẩm thẩm mỹ: là tác phẩm được thể hiện bởi đường nét, màu sắc, hình khối, bố cục bao gồm:
• Hội họa: Tranh sơn mài, sơn dầu, lụa, bột màu, màu nước, giấy dó và các chất liệu khác;
• Đồ họa: Tranh khắc gỗ, khắc kim loại, khắc cao su, khắc thạch cao, in độc bản, in đá, in lưới, tranh cổ động, thiết kế đồ họa và các chất liệu khác;
• Điêu khắc: Tượng, tượng đài, phù điêu, đài, khối biểu tượng;
• Nghệ thuật sắp đặt và các hình thức thể hiện nghệ thuật đương đại khác;
• Tác phẩm hội họa, điêu khắc, nghệ thuật sắp đặt và các hình thức nghệ thuật đương đại khác tồn tại dưới dạng độc bản. Tác phẩm đồ họa có thể được thể hiện tới phiên bản thứ 50, được đánh số thứ tự có chữ ký của tác giả;
• Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng là tác phẩm được thể hiện bởi đường nét, màu sắc, hình khối, bố cục với tính năng hữu ích, có thể gắn liền với một đồ vật hữu ích, được sản xuất thủ công hoặc công nghiệp bao gồm: Thiết kế đồ họa (hình thức thể hiện của biểu trưng, bộ nhận diện và bao bì sản phẩm; hình thức thể hiện của nhân vật); thiết kế thời trang; thiết kế mang tính mỹ thuật gắn liền với tạo dáng sản phẩm; thiết kế nội thất, trang trí nội thất, ngoại thất mang tính mỹ thuật. Tác phẩm mỹ thuật ứng dụng được thể hiện dưới dạng tạo dáng sản phẩm mang tính mỹ thuật, không thể được tạo ra một cách dễ dàng đối với người có hiểu biết trung bình trong lĩnh vực tương ứng và không bao gồm tạo dáng bên ngoài của sản phẩm bắt buộc phải có để thực hiện chức năng của sản phẩm.
• Tác phẩm nhiếp ảnh là tác phẩm thể hiện hình ảnh thế giới khách quan trên vật liệu bắt sáng hoặc trên phương tiện mà hình ảnh được tạo ra, hay có thể được tạo ra bằng các phương pháp hóa học, điện tử hoặc phương pháp kỹ thuật khác. Tác phẩm nhiếp ảnh có thể có chú thích hoặc không có chú thích.
• Tác phẩm kiến trúc là tác phẩm thuộc loại hình kiến trúc, bao gồm:
• Bản vẽ thiết kế kiến trúc về công trình hoặc tổ hợp các công trình, nội thất, phong cảnh;
• Công trình kiến trúc.
• Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ quy định tại điểm k khoản 1 Điều 14 của Luật Sở hữu trí tuệ bao gồm họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ liên quan đến địa hình, các loại công trình khoa học và kiến trúc.
• Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian bao gồm:
• Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian là các loại hình nghệ thuật ngôn từ;
• Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian là các loại hình nghệ thuật biểu diễn như chèo, tuồng, cải lương, múa rối, điệu hát, dân ca, làn điệu âm nhạc; điệu múa, dân vũ, vở diễn, trò chơi dân gian, lễ hội dân gian, hội làng, các hình thức nghi lễ dân gian khác.
• Chương trình máy tính, sưu tập dữ liệu

Tác phẩm phái sinh

Là tác phẩm được sáng tạo trên cơ sở một hoặc nhiều sản phẩm đã có, bao gồm:

• Tác phẩm dịch;
• Tác phẩm phóng tác;
• Tác phẩm biên soạn;
• Tác phẩm chú giải;
• Tác phẩm tuyển chọn;
• Tác phẩm cải biên;
• Tác phẩm chuyển thể.

Các tác phẩm phái sinh chỉ được bảo hộ nếu không gây phương hại đến quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh.

Tác phẩm đăng ký bảo hộ hông thuộc trường hợp các đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả

Các tác phẩm muốn được bảo hộ quyền tác giả phải đảm bảo không thuộc trường hợp các đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả được quy định tại Điều 15 Luật Sở hữu trí tuệ, được chia thành 3 nhóm đối tượng, cụ thể như sau:

• Tin tức thời sự thuần túy đưa tin là các thông tin báo chí ngắn hàng ngày, tin vặt, số liệu sự thật, chỉ mang tính chất đưa tin, không có tính sáng tạo.
• Văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính, văn bản khác thuộc lĩnh vực tư pháp và các bản dịch chính thức của văn bản đó.
• Quy trình, hệ thống, phương pháp hoạt động, khái niệm, nguyên lý, số liệu được hiểu như sau:
• Quy trình là trình tự phải tuân theo để tiến hành công việc;
• Hệ thống là tập hợp nhiều yếu tố, đơn vị cùng loại hoặc cùng chức năng, có quan hệ hoặc liên hệ với nhau chặt chẽ, làm thành một thể thống nhất;
• Phương pháp là cách thức nghiên cứu, nhìn nhận các hiện tượng của tự nhiên và đời sống xã hội;
• Khái niệm là ý nghĩ phản ánh ở dạng khái quát các sự vật và hiện tượng của hiện thực và những mối liên hệ giữa chúng;
• Nguyên lý là định luật cơ bản có tính chất tổng quát, chi phối một loạt hiện tượng, là những ý tưởng hoặc lý thuyết ban đầu quan trọng và được coi là xuất phát điểm cho việc xây dựng những lý thuyết khác.

Quý khách hàng có nhu cầu tư vấn về điều kiện bảo hộ quyền tác giả tại Việt Nam, xin vui lòng liên hệ Công ty luật Việt An để được hỗ trợ tốt nhất.