Quỹ đầu tư là một hình thức góp vốn của các nhà đầu tư nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận. Trên thế giới, các quỹ đầu tư rất đa dạng và được tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau. Tại Việt Nam, pháp luật ghi nhận các loại quỹ đầu tư sau:
Quỹ đại chúng;
Quỹ thành viên;
Công ty đầu tư chứng khoán: được tổ chức dưới hình thức công ty cổ phần.
Các quy định pháp luật về quỹ đại chúng, quỹ thành viên và công ty đầu tư chứng khoán được quy định tại Luật Chứng khoán 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2009), Nghị định 58/2012/NĐ-CP, Nghị định 60/2015/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung Nghị định 58/2012/NĐ-CP), Thông tư 183/2011/TT-BTC hướng dẫn về việc thành lập và quản lý quỹ mở, Thông tư 22/2012/TT-BTC hướng dẫn thành lập và quản lý quỹ đóng, quỹ thành viên; Thông tư 227/2012/TT-BTC hướng dẫn thành lập, tổ chức hoạt động và quản lý công ty đầu tư chứng khoán.
Mỗi hình thức quỹ đầu tư có đặc điểm, tính chất và các quy định pháp luật khác nhau. Tùy vào mục đích đầu tư mà các nhà đầu tư sẽ lựa chọn hình thức phù hợp nhất với nhu cầu của mình.
Quỹ đại chúng
Quỹ thành viên
Công ty đầu tư chứng khoán
Hình thức
Là quỹ đầu tư không có tư cách pháp nhân.
Bao gồm quỹ đóng và quỹ mở
Là quỹ đầu tư không có tư cách pháp nhân.
Là quỹ đầu tư được tổ chức dưới hình thức công ty cổ phần, có tư cách pháp nhân.
Chứng nhận quyền sở hữu
Chứng chỉ quỹ được chào bán ra công chúng.
Chứng chỉ quỹ không chào bán ra công chúng
Cổ phiếu.
Chứng chỉ quỹ mở có thể được quỹ mở mua lại theo yêu cầu của nhà đầu tư.
Chứng chỉ quỹ đóng không được mua lại theo yêu cầu của nhà đầu tư.
Công ty đầu tư chứng khoán riêng lẻ: chưa chào bán cổ phiếu ra công chúng.
Công ty đầu tư chứng khoán đại chúng: đã thực hiện chào bán cổ phiếu ra công chúng.
Nhà đầu tư
Không giới hạn số lượng nhà đầu tư
Tối đa 30 thành viên là pháp nhân.
Công ty đầu tư chứng khoán riêng lẻ: Có tối đa 99 cổ đông, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Công ty đầu tư chứng khoán đại chúng: không giới hạn số lượng nhà đầu tư.
Cách thức thành lập
Bước 1: Xin Cấp Giấy chứng nhận chào bán chứng chỉ quỹ;
Bước 2: Tiến hành huy động vốn;
Bước 3: Hoàn thành quá trình huy động vốn và đi vào hoạt động
Các nhà đầu tư góp vốn trên cơ sở ký kết hợp đồng góp vốn.
Công ty đầu tư chứng khoán riêng lẻ xin cấp Giấy phép thành lập và hoạt động.
Công ty đầu tư chứng khoán đại chúng: Bước 1: Đăng ký chào bán cổ phiếu ra công chúng;
Bước 2: Hoàn thành việc chào bán;
Bước 3: Xin cấp Giấy phép thành lập.
Một điểm khác biệt của quỹ đầu tư và công ty đầu tư chứng khoán là cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép thành lập và hoạt động là Ủy ban chứng khoán nhà nước chứ không phải là cơ quan đăng ký kinh doanh như các chủ thể kinh doanh khác. Việc đầu tư vào các quỹ đầu tư chứng khoán hoặc công ty đầu tư chứng khoán có ưu điểm là danh mục đầu tư đa dạng nên dễ phân tán rủi ro. Ngoài ra, chứng chỉ quỹ đóng và cổ phiếu của công ty đầu tư chứng khoán còn có thể được niêm yết tại Sở Giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh, giúp nâng cao tính thanh khoản và tiềm năng lợi nhuận khi đầu tư vào loại chứng khoán này cũng rất lớn.