Giải quyết tranh chấp lối đi chung

Tranh chấp lối đi chung là tranh chấp đất đai liên quan đến việc mở, sử dụng lối đi chung giữa các chủ thể. Đây là loại tranh chấp đất đai rất phổ biến. Tuy nhiên trong thực tế, nhiều khách hàng gặp khó khăn trong việc giải quyết tranh chấp này. Để giải đáp thắc mắc của quý khách hàng, Công ty Luật Việt An xin đưa ra bài viết giải quyết tranh chấp lối đi chung sau đây.

Căn cứ pháp lý

• Bộ luật Dân sự năm 2015;
• Luật Đất đai năm 2013;
• Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015.

Thế nào là tranh chấp lối đi chung?

Để hiểu rõ về tranh chấp lối đi chung, trước hết cần hiểu thế nào là lối đi chung. Hiện nay, chưa có văn bản pháp lý nào quy định khái niệm lối đi chung. Trên cơ sở các Điều 245 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định về quyền đối với bất động sản liền kề, Điều 254 Bộ luật Dân sự năm 2015 chỉ quy định quyền về lối đi qua thì trường hợp mà các bên có chung một lối đi qua từ trước mà không xác định được ai là người sở hữu lối đi đó thì rất dễ sẽ xảy ra tranh chấp lối đi chung.

Như vậy, có thể hiểu lối đi chung là phần diện tích đất được cắt ra để các chủ sử dụng đất sử dụng làm lối đi ra đường giao thông công cộng, tranh chấp lối đi chung là cách gọi để chỉ các mâu thuẫn về việc mở lối đi chung hay mâu thuẫn do lấn, chiếm đất giữa các chủ sử dụng đất liền kề, đây là tranh chấp rất phổ biến trong đời sống nhưng lại ít người biết được hướng giải quyết của chúng.

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp lối đi chung

Căn cứ Điều 202, 203 Luật Đất đai, thẩm quyền giải quyết tranh chấp lối đi chung được quy định như sau:

Đối với đối với tranh chấp lối đi chung không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc một trong các giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai 2013 thì cơ quan có thẩm quyền giải quyết là Toà án nhân dân hoặc yêu cầu Uỷ ban nhân dân có thẩm quyền giải quyết. Tuy vậy không phải Ủy ban nhân dân nào cũng có thẩm quyền giải quyết toàn bộ các tranh chấp đất đai nói chung và tranh chấp lối đi chung nói riêng mà chỉ Ủy ban nhân dân nơi có đất có thẩm quyền giải quyết, cụ thể:

• Ủy ban nhân dân cấp huyện là cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đối với tranh chấp giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư với nhau;
• Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là cơ quan có thẩm quyền giải quyết đối với tranh chấp mà một bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài.

Đối với trường hợp tranh chấp lối đi chung có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc một trong các giấy tờ tại Điều 100 Luật Đất đai 2013, thẩm quyền giải quyết thuộc về Toà án nhân dân được xác định theo cấp, theo lãnh thổ và theo sự lựa chọn của các bên, được quy định cụ thể trong Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

Trình tự, thủ tục giải quyết tranh chấp lối đi chung

Để thực hiện giải quyết tranh chấp lối đi chung, cần tiến hành các bước cụ thể như sau:

Hòa giải cơ sở

Điều 202 Luật Đất đai năm 2013 đã quy định rất rõ ràng về hòa giải tranh chấp đất đai, cụ thể như sau:

• Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hoà giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hoà giải ở cơ sở.
• Tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không hoà giải được thì gửi đơn đến Uỷ ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp. Đây là thủ tục hòa giải bắt buộc.

Giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân có thẩm quyền

• Bước 1. Nộp hồ sơ yêu cầu giải quyết tranh chấp lối đi chung
• Bước 2: Tiếp nhận và xử lý đơn yêu cầu

Uỷ ban nhân dân xã, phường, thị trấn có trách nhiệm phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức khác để hoà giải tranh chấp đất đai.

Thời hạn hoà giải là 45 ngày làm việc, kể từ ngày Uỷ ban nhân dân xã nhận được đơn.

• Bước 3: Chủ tịch Ủy ban nhân dân ban hành quyết định giải quyết tranh chấp. Chủ tịch Ủy ban nhân dân ban hành quyết định giải quyết. Trường hợp các bên hòa giải thành thì ban hành quyết định công nhận hòa giải thành.

Việc hòa giải phải được lập thành biên bản có chữ ký của các bên và có xác nhận hòa giải thành hoặc hòa giải không thành của Ủy ban nhân dân cấp xã. Biên bản hòa giải được gửi đến các bên tranh chấp, lưu tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp.

Trường hợp tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã mà không thành, thì một trong các bên có quyền khởi kiện tại Tòa án có thẩm quyền.

Giải quyết tranh chấp tại Tòa án

Bước 1:  Nộp đơn khởi kiện

• Người khởi kiện nộp hồ sơ khởi kiện trực tiếp tới Tòa án hoặc gửi qua đường bưu điện.
• Nộp tiền tạm ứng án phí để Tòa án thụ lý vụ án;

Bước 2: Hòa giải trong tố tụng dân sự

• Thẩm phán chủ trì phiên hòa giải theo nội dung hòa giải.
• Các đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của đương sự trình bày ý kiến của mình về những nội dung tranh chấp và đề xuất những vấn đề cần hòa giải.
• Thẩm phán kết luận về những vấn đề các bên đương sự đã hòa giải thành và vấn đề chưa thống nhất.
• Lập biên bản hòa giải thành.

Bước 3: Xét xử sơ thẩm

• Trong trường hợp các đương sự không hòa giải được với nhau về cách thức giải quyết tranh chấp thì Tòa án quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục sơ thẩm.
• Trong trường hợp một bên tranh chấp không đồng ý với bản án sơ thẩm của Tòa án thì họ có quyền kháng cáo bản án, quyết định sơ thẩm để yêu cầu Tòa án cấp trên trực tiếp giải quyết lại theo thủ tục phúc thẩm. Thời hạn kháng cáo đối với bản án sơ thẩm của Tòa án là mười lăm ngày, kể từ ngày tuyên án.

Một số câu hỏi liên quan đến giải quyết tranh chấp lối đi chung

Việc tự hoà giải ở cơ sở trong giải quyết tranh chấp lối đi chung có bắt buộc phải thực hiện hay không?

Căn cứ khoản 1 Điều 202 Luật Đất đai năm 2013, Nhà nước ưu tiên, khuyến khích các bên tranh chấp đất đai cùng nhau ngồi lại thỏa thuận hướng giải quyết tranh chấp để tránh xảy ra tốn kém, mất thời gian. Nhưng phương án này không bắt buộc phải thực hiện nên các bên có thể bỏ qua tùy thuộc vào thiện chí giữa các bên.

Như vậy việc tự hoà giải ở cơ sở trong giải quyết tranh chấp lối đi chung là không bắt buộc, song có thể thấy đây là một quy trình quan trọng, cần thiết để giải quyết tranh chấp đất đai nói chung, bởi đỡ tốn thời gian công sức, giảm tải áp lực cho các cơ quan nhà nước mà vẫn đạt được hiệu quả.

Trường hợp lối đi chung nằm trên địa giới hành chính của nhiều địa phương khác nhau thì toà án nào có thẩm quyền giải quyết?

Căn cứ vào điểm i khoản 1 Điều 40 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015, trong trường hợp lối đi chung nằm trên địa giới hành chính của nhiều địa phương khác nhau thì nguyên đơn có thể yêu cầu Tòa án một trong các nơi có lối đi chung giải quyết.

Quyền và nghĩa vụ của các chủ sử dụng đất đối với lối đi chung?

Các chủ sử dụng đất liền kề với lối đi chung được sử dụng làm lối đi ra đường công cộng. Việc sử dụng không được làm ảnh hưởng đến các chủ sử dụng khác. Ngoài ra, theo quy định tại Điều 178 Bộ luật Dân sự 2015 thì các chủ sử dụng đất liền kề với lối đi chung được trổ cửa ra vào nhà, cửa sổ nhìn ra lối đi chung theo quy định của pháp luật về xây dựng. Không ai được quyền sử dụng lối đi chung vào mục đích cho riêng mình và cản trở quyền sử dụng lối đi chung của người khác.

Quý khách hàng có nhu cầu tư vấn về giải quyết tranh chấp lối đi chung, giải quyết tranh chấp đất đai xin vui lòng liên hệ Công ty Luật Việt An để được hỗ trợ tốt nhất.