So sánh công ty TNHH và hộ kinh doanh khi khởi nghiệp

Khi bắt đầu khởi nghiệp tại Việt Nam, một trong những quyết định đầu tiên và quan trọng nhất là lựa chọn hình thức pháp lý cho hoạt động kinh doanh của mình. Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường năng động và phát triển, hai lựa chọn phổ biến nhất cho các startup nhỏ và vừa là Hộ kinh doanh và Công ty TNHH (Trách nhiệm hữu hạn). Hai hình thức pháp lý này có nhiều sự khác biệt nhất định nên có những ưu, nhược điểm riêng. Trong bài viết dưới đây, Luật Việt An sẽ cung cấp cho khách hàng những thông tin tư vấn khái quát về vấn đề so sánh công ty TNHH và hộ kinh doanh khi khởi nghiệp. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại hình này sẽ giúp khách hàng đưa ra quyết định phù hợp nhất với mục tiêu và quy mô kinh doanh của mình.

Khái quát về Hộ kinh doanh và Công ty TNHH

Công ty TNHH (Trách nhiệm hữu hạn)

Công ty TNHH là gì?

Công ty TNHH là loại hình doanh nghiệp có tư cách pháp nhân, được thành lập bởi một hoặc nhiều tổ chức/cá nhân, trong đó các thành viên chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của công ty trong phạm vi số vốn đã góp.

Ưu điểm của Công ty TNHH

Trách nhiệm hữu hạn: Chủ sở hữu/thành viên chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi số vốn đã góp vào công ty. Tài sản cá nhân được bảo vệ khỏi rủi ro kinh doanh.

• Có tư cách pháp nhân: Công ty TNHH là một thực thể pháp lý độc lập, có thể nhân danh mình để tham gia các giao dịch, ký kết hợp đồng, kiện tụng. Điều này tạo sự tin cậy và chuyên nghiệp hơn trong mắt đối tác, khách hàng và ngân hàng.
• Khả năng huy động vốn: Dễ dàng hơn trong việc huy động vốn từ các thành viên góp vốn mới hoặc vay từ các tổ chức tín dụng. Công ty TNHH cũng có thể phát hành trái phiếu (TNHH hai thành viên trở lên).
• Dễ dàng mở rộng quy mô: Có thể mở chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh ở nhiều nơi, thậm chí hoạt động xuất nhập khẩu.
• Chế độ thuế minh bạch, rõ ràng: Mặc dù phức tạp hơn hộ kinh doanh, nhưng công ty TNHH được hạch toán và kê khai thuế rõ ràng (thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN…). Đặc biệt, được tự xuất hóa đơn GTGT và khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
• Dễ xây dựng thương hiệu: Tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp, uy tín hơn trong mắt khách hàng và đối tác.

Nhược điểm của Công ty TNHH

• Thủ tục thành lập phức tạp hơn: Yêu cầu nhiều loại hồ sơ hơn (điều lệ, danh sách thành viên…), quy trình đăng ký chi tiết hơn.
• Chi phí cao hơn: Chi phí thành lập, duy trì hoạt động (kế toán, báo cáo thuế) và các chi phí tuân thủ khác thường cao hơn.
• Tuân thủ pháp luật chặt chẽ: Phải tuân thủ nhiều quy định hơn về kế toán, thuế, lao động, báo cáo tài chính định kỳ…
• Cơ cấu quản lý phức tạp hơn: Đặc biệt với TNHH hai thành viên trở lên, cần có Hội đồng thành viên, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Giám đốc/Tổng Giám đốc.

Hộ kinh doanh

Hộ kinh doanh là gì?

Hộ kinh doanh là mô hình kinh doanh đơn giản, thường do một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình đăng ký và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình đối với hoạt động kinh doanh. Hộ kinh doanh hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ và sản xuất kinh doanh với quy mô nhỏ, sử dụng số lượng lao động không quá mười người.

Ưu điểm của Hộ kinh doanh

• Thủ tục thành lập đơn giản: Quy trình đăng ký nhanh gọn, ít hồ sơ, chỉ cần đăng ký tại Cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện.
• Chi phí thấp: Chi phí thành lập và duy trì hoạt động thường thấp hơn so với công ty.
• Chế độ thuế đơn giản: Hộ kinh doanh thường áp dụng phương pháp thuế khoán (thuế GTGT và thuế TNCN) hoặc kê khai theo tỷ lệ phần trăm doanh thu, giúp giảm gánh nặng về kế toán.
• Quản lý dễ dàng: Không yêu cầu cơ cấu tổ chức phức tạp như công ty, phù hợp với các mô hình kinh doanh nhỏ, cá nhân tự quản lý.
• Không giới hạn số lượng lao động: Kể từ Nghị định 01/2021/NĐ-CP, hộ kinh doanh không còn bị giới hạn số lượng lao động được sử dụng.

Nhược điểm của Hộ kinh doanh

• Trách nhiệm vô hạn: Chủ hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân (bao gồm cả tài sản không liên quan đến kinh doanh) đối với các khoản nợ và nghĩa vụ của hộ kinh doanh. Điều này tiềm ẩn rủi ro rất lớn khi xảy ra tranh chấp hoặc thua lỗ.
• Không có tư cách pháp nhân: Hộ kinh doanh không phải là một pháp nhân độc lập với chủ sở hữu. Điều này có thể gây khó khăn khi giao dịch với các đối tác lớn, ký kết hợp đồng.
• Hạn chế trong việc xuất hóa đơn VAT: Hộ kinh doanh thường không được tự xuất hóa đơn GTGT. Nếu muốn xuất hóa đơn VAT, hộ kinh doanh cần phải chuyển sang phương pháp tính thuế khấu trừ và đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử, hoặc mua hóa đơn lẻ của cơ quan thuế.
• Khả năng huy động vốn hạn chế: Chủ yếu dựa vào vốn tự có hoặc vay mượn từ người thân, ngân hàng. Khó tiếp cận các nguồn vốn lớn, các nhà đầu tư.
• Hạn chế về phạm vi hoạt động: Thường chỉ hoạt động tại một địa điểm cố định đã đăng ký. Việc mở chi nhánh, văn phòng đại diện là không được phép.
• Khó xây dựng thương hiệu lớn: Tính chất quy mô nhỏ và không có tư cách pháp nhân có thể ảnh hưởng đến mức độ tin cậy và sự chuyên nghiệp trong mắt đối tác và khách hàng lớn.

So sánh công ty TNHH và hộ kinh doanh khi khởi nghiệp

Về tư cách pháp nhân

• Công ty TNHH: Có tư cách pháp nhân.
• Hộ kinh doanh: Không có tư cách pháp nhân.

Về trách nhiệm tài sản

• Công ty TNHH: Hữu hạn (chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp).
• Hộ kinh doanh: Vô hạn (chủ hộ chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản cá nhân).

Về thủ tục thành lập và giải thể

• Công ty TNHH: Hồ sơ và thủ tục phức tạp hơn, nhiều bước hơn.
• Hộ kinh doanh: Hồ sơ và thủ tục đơn giản, nhanh chóng.

Về chế độ kế toán và chi phí thành lập

• Công ty TNHH: Bắt buộc tuân thủ chuẩn mực kế toán, lập báo cáo tài chính, phải nộp báo cáo thuế hàng quý, hàng năm; chi phí cao hơn.
• Hộ kinh doanh: Đơn giản, không bắt buộc sổ sách phức tạp, không phải báo cáo thuế; chi phí thấp hơn.

Về chế độ thuế

• Công ty TNHH: Phức tạp hơn do doanh nghiệp phải đóng 4 loại thuế bao gồm: Thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân..
• Hộ kinh doanh: Ít và đơn giản hơn, hộ kinh doanh chỉ phải đóng 3 loại thuế là thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân (thuế khoán hoặc theo tỷ lệ trên doanh thu).

Về hóa đơn GTGT

• Công ty TNHH: Được tự xuất, được khấu trừ thuế GTGT đầu vào.
• Hộ kinh doanh: Hạn chế, cần đăng ký tính thuế theo phương pháp khấu trừ hoặc mua lẻ.

Về khả năng huy động vốn và uy tín kinh doanh

• Công ty TNHH: Khả năng huy động vốn dễ dàng hơn, uy tín cao hơn, chuyên nghiệp hơn.
• Hộ kinh doanh: Khả năng huy động vốn hạn chế, uy tín thấp hơn trong mắt đối tác lớn, ngân hàng.

Về phạm vi hoạt động

• Công ty TNHH: Mở rộng (được mở chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh). Có thể phát triển mở rộng phạm vi hoạt động ra nước ngoài.
• Hộ kinh doanh: Hạn chế (không mở chi nhánh, văn phòng đại diện). Được phép hoạt động tại nhiều địa điểm ngoài trụ sở chính nhưng phải thông báo với cơ quan quản lý thuế, cơ quan quản lý thị trường. Do đó, địa điểm kinh doanh cũng có nhiều hạn chế.

Về số lượng chủ sở hữu/thành viên

• Công ty TNHH: Một cá nhân/tổ chức (TNHH 1 thành viên); 2-50 thành viên (TNHH 2 thành viên trở lên).
• Hộ kinh doanh: Một cá nhân hoặc các thành viên hộ gia đình.

Về ngành, nghề kinh doanh

• Công ty TNHH: Không giới hạn số lượng ngành, nghề đăng ký kinh doanh
• Hộ kinh doanh: Giới hạn về số lượng ngành, nghề đăng ký kinh doanh(ví dụ: không được đăng ký ngành nghề xuất, nhập khẩu)

Nên chọn loại hình công ty TNHH hay hộ kinh doanh khi khởi nghiệp?

Việc lựa chọn đúng loại hình pháp lý từ ban đầu là rất quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững cho doanh nghiệp. Để có lựa chọn phù hợp cần cân nhắc kỹ lưỡng các ưu và nhược điểm các loại hình, đồng thời xem xét mục tiêu và định hướng kinh doanh của mình để đưa ra quyết định phù hợp nhất.

Nên chọn Công ty TNHH nếu đáp ứng các điều kiện như sau:

• Có kế hoạch kinh doanh lâu dài, có khả năng mở rộng quy mô trong tương lai.
• Có nhu cầu huy động vốn từ nhiều nguồn.
• Muốn tách bạch tài sản cá nhân và tài sản kinh doanh để giảm thiểu rủi ro.
• Cần tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp, uy tín để làm việc với các đối tác lớn, doanh nghiệp.
• Có nhu cầu xuất hóa đơn GTGT và khấu trừ thuế.
• Sẵn sàng tuân thủ các quy định pháp luật và kế toán phức tạp hơn.

Nên chọn Hộ kinh doanh nếu đáp ứng các điều kiện như sau:

• Mới bắt đầu kinh doanh, quy mô nhỏ, chủ yếu bán lẻ hoặc cung cấp dịch vụ trực tiếp cho khách hàng cá nhân.
• Vốn đầu tư ban đầu ít, không có ý định mở rộng quy mô lớn ngay lập tức.
• Muốn quy trình thành lập và quản lý đơn giản, tiết kiệm chi phí.
• Chấp nhận rủi ro trách nhiệm vô hạn.
• Không có nhu cầu xuất hóa đơn GTGT cho đối tác thường xuyên.

Trên đây là phân tích về vấn đề so sánh công ty TNHH và hộ kinh doanh khi khởi nghiệp. Quý khách hàng có thắc mắc liên quan hay có nhu cầu tư vấn các quy định của pháp luật, vui lòng liên hệ Luật Việt An để được hỗ trợ tốt nhất!