Chuẩn mực kế toán áp dụng cho công ty đầu tư ra nước ngoài

Với xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập sâu rộng, ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam mở rộng hoạt động đầu tư ra nước ngoài. Khi triển khai hoạt động này, một trong những vấn đề quan trọng mà doanh nghiệp phải quan tâm chính là áp dụng chuẩn mực kế toán phù hợp nhằm đảm bảo tuân thủ pháp lý, minh bạch hóa thông tin tài chính và giảm thiểu rủi ro trong quá trình đầu tư. Trong bài viết dưới đây, Luật Việt An sẽ phân tích sâu sắc các quy định pháp lý liên quan đến chuẩn mực kế toán áp dụng cho công ty Việt Nam đầu tư ra nước ngoài, giúp doanh nghiệp hiểu rõ trách nhiệm pháp lý và đảm bảo tính minh bạch trong quản trị tài chính.

Quy định chung về chuẩn mực kế toán đối với công ty đầu tư ra nước ngoài

Khái niệm về công ty đầu tư ra nước ngoài theo pháp luật Việt Nam

Theo quy định tại Luật Đầu tư năm 2020 và các văn bản hướng dẫn liên quan, doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài là doanh nghiệp có pháp nhân tại Việt Nam thực hiện đầu tư trực tiếp vào quốc gia hoặc vùng lãnh thổ khác. Các hoạt động đầu tư ra nước ngoài bao gồm:

• Thành lập tổ chức kinh tế ở nước ngoài (công ty con, chi nhánh, văn phòng đại diện).
• Tham gia góp vốn, mua cổ phần tại công ty nước ngoài.
• Thực hiện các hình thức đầu tư tài chính quốc tế khác theo quy định của pháp luật.

Do đó, bất kỳ công ty nào thực hiện các hoạt động này đều phải lưu ý tuân thủ đầy đủ các quy định về kế toán và quản trị tài chính quốc tế.

Chuẩn mực kế toán áp dụng đối với doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài

Khi đầu tư ra nước ngoài, doanh nghiệp Việt Nam cần áp dụng các chuẩn mực kế toán phù hợp nhằm đáp ứng yêu cầu pháp lý trong nước và quốc tế. Hiện tại, có hai hệ thống chuẩn mực kế toán phổ biến mà doanh nghiệp Việt Nam thường áp dụng:

• Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS): Thông thường các công ty Việt Nam áp dụng VAS trong lập báo tài chính riêng biệt và hợp nhất theo quy định tại Luật Kế toán Việt Nam 2015. Báo cáo tài chính hợp nhất được lập theo VAS nếu không có yêu cầu đặc biệt từ nước sở tại hoặc các bên liên quan.
• Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRS): Đối với các doanh nghiệp có quy mô lớn, niêm yết quốc tế, hoặc đầu tư vào các quốc gia có yêu cầu pháp lý bắt buộc tuân thủ IFRS, việc áp dụng IFRS là điều kiện thiết yếu để đáp ứng các yêu cầu quốc tế về minh bạch và độ tin cậy thông tin tài chính.

Các quốc gia phát triển hoặc thị trường tài chính quốc tế như Singapore, Mỹ, châu Âu hay Nhật Bản đều ưu tiên sử dụng IFRS như chuẩn mực bắt buộc hoặc chuẩn mực tham chiếu cho các công ty nước ngoài đầu tư vào quốc gia của họ.

Các lợi ích thiết thực từ việc áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế khi đầu tư ra nước ngoài

Việc áp dụng chuẩn mực kế toán phù hợp không chỉ là yêu cầu pháp lý bắt buộc mà còn đem lại nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp trong quá trình đầu tư quốc tế:

• Nâng cao độ tin cậy và tính minh bạch của thông tin tài chính: Áp dụng các chuẩn mực kế toán quốc tế như IFRS sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo báo cáo tài chính minh bạch, nhất quán, dễ so sánh và kiểm chứng bởi các đối tác, cơ quan quản lý, nhà đầu tư quốc tế. Điều này đặc biệt quan trọng khi doanh nghiệp huy động vốn quốc tế hoặc niêm yết trên các thị trường chứng khoán quốc tế.
• Giảm thiểu rủi ro pháp lý quốc tế: Việc tuân thủ các chuẩn mực kế toán quốc tế giúp doanh nghiệp tránh các tranh chấp liên quan đến vấn đề tài chính, thuế, chuyển giá, tỷ giá hối đoái khi hoạt động ở nước ngoài. Các tranh chấp pháp lý và rủi ro pháp lý quốc tế sẽ được giảm thiểu đáng kể khi doanh nghiệp áp dụng IFRS hoặc chuẩn mực kế toán được công nhận toàn cầu.
• Thuận lợi hóa hoạt động huy động vốn quốc tế: Các tổ chức tài chính, ngân hàng quốc tế thường yêu cầu doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài cung cấp báo cáo tài chính được lập theo các chuẩn mực kế toán quốc tế như IFRS. Việc này giúp doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tiếp cận các nguồn vốn vay quốc tế với chi phí thấp hơn, và tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt.
• Tối ưu hóa quản trị tài chính và hoạt động hợp nhất tập đoàn: Chuẩn mực kế toán quốc tế giúp việc hợp nhất báo cáo tài chính giữa công ty mẹ và công ty con ở nước ngoài trở nên rõ ràng, minh bạch và hiệu quả hơn. Điều này giúp lãnh đạo doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc ra quyết định tài chính và chiến lược dựa trên các thông tin tài chính quốc tế chính xác, nhanh chóng.
• Nâng cao năng lực quản trị và uy tín quốc tế của doanh nghiệp: Việc áp dụng IFRS hoặc các chuẩn mực kế toán quốc tế được công nhận rộng rãi sẽ nâng cao uy tín của doanh nghiệp Việt Nam trên trường quốc tế, thể hiện sự chuyên nghiệp và năng lực quản trị vượt trội của công ty Việt Nam khi đầu tư ra nước ngoài.

Các chuẩn mực kế toán quan trọng khi đầu tư ra nước ngoài

Chuẩn mực về báo cáo tài chính hợp nhất (VAS 25 và IFRS 10)

Công ty Việt Nam đầu tư ra nước ngoài thông qua việc thành lập công ty con hoặc nắm quyền kiểm soát doanh nghiệp ở nước ngoài phải tuân thủ VAS 25 hoặc IFRS 10. Theo các chuẩn mực này, doanh nghiệp phải:

• Hợp nhất báo cáo tài chính của công ty con ở nước ngoài vào báo cáo tài chính của công ty mẹ.
• Đảm bảo các thông tin tài chính phản ánh rõ ràng, minh bạch tình hình hoạt động và kết quả kinh doanh của tập đoàn tại tất cả các quốc gia mà doanh nghiệp có hoạt động đầu tư.
• Thực hiện các điều chỉnh cần thiết để thống nhất chính sách kế toán giữa công ty mẹ và các công ty con ở nước ngoài.

Chuẩn mực về ảnh hưởng của thay đổi tỷ giá hối đoái (VAS 10 và IAS 21)

Một vấn đề pháp lý quan trọng khi công ty Việt Nam đầu tư ra nước ngoài là tác động của tỷ giá hối đoái. Theo VAS 10 và IAS 21, doanh nghiệp phải:

• Ghi nhận các giao dịch ngoại tệ theo tỷ giá hối đoái vào ngày giao dịch.
• Điều chỉnh báo cáo tài chính của công ty con ở nước ngoài sang đồng tiền ghi sổ của công ty mẹ.
• Ghi nhận chênh lệch tỷ giá phát sinh vào báo cáo kết quả kinh doanh hoặc vốn chủ sở hữu theo quy định, tùy thuộc vào tính chất giao dịch.

Việc không tuân thủ đúng chuẩn mực này sẽ dẫn đến các rủi ro pháp lý như sai lệch thông tin tài chính, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các quyết định kinh doanh và khả năng tuân thủ pháp luật về thuế.

Chuẩn mực về đầu tư vào công ty liên kết (VAS 07 và IAS 28)

Khi doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào công ty liên kết tại nước ngoài (thường sở hữu từ 20% đến dưới 50% quyền biểu quyết), doanh nghiệp phải áp dụng phương pháp vốn chủ sở hữu theo VAS 07 hoặc IAS 28. Quy định này yêu cầu:

• Ghi nhận khoản đầu tư ban đầu theo giá gốc.
• Điều chỉnh giá trị ghi sổ theo tỷ lệ lợi nhuận hoặc lỗ của công ty liên kết hàng năm.
• Điều chỉnh các khoản cổ tức nhận được từ công ty liên kết để đảm bảo phản ánh trung thực giá trị khoản đầu tư.

Việc tuân thủ đúng chuẩn mực này giúp doanh nghiệp minh bạch hóa giá trị đầu tư và tránh các tranh chấp pháp lý liên quan đến phân bổ lợi nhuận hay nghĩa vụ thuế quốc tế.

Chuẩn mực về báo cáo tài chính riêng biệt (IAS 27)

Đối với các doanh nghiệp áp dụng IFRS, IAS 27 quy định cụ thể việc lập báo cáo tài chính riêng biệt tại công ty mẹ khi đầu tư ra nước ngoài. Chuẩn mực này quy định rõ:

• Phương pháp ghi nhận khoản đầu tư vào công ty con, công ty liên kết ở nước ngoài trong báo cáo tài chính riêng biệt (theo giá gốc, phương pháp vốn chủ sở hữu hoặc giá trị hợp lý).
• Các yêu cầu minh bạch trong thuyết minh báo cáo tài chính để thể hiện đầy đủ các rủi ro tài chính liên quan đến hoạt động đầu tư quốc tế.

Các vấn đề pháp lý cần lưu ý khi áp dụng chuẩn mực kế toán đầu tư nước ngoài

• Tuân thủ yêu cầu pháp lý tại nước sở tại: Doanh nghiệp đầu tư phải đảm bảo đáp ứng các yêu cầu kế toán theo pháp luật địa phương, như thời hạn lập báo cáo, chính sách kế toán bắt buộc, thuế và nghĩa vụ kê khai.

• Rủi ro pháp lý về chuyển giá và thuế quốc tế: Doanh nghiệp phải thận trọng trong việc xác định giá trị các giao dịch nội bộ giữa công ty mẹ và công ty con nhằm tránh vi phạm pháp luật về chuyển giá (Transfer Pricing), dẫn đến rủi ro pháp lý và tài chính nghiêm trọng tại các quốc gia đầu tư.

• Lưu trữ và công bố thông tin tài chính quốc tế: Luật pháp Việt Nam và quốc tế yêu cầu doanh nghiệp phải lưu trữ và công bố đầy đủ thông tin tài chính để phục vụ thanh tra, kiểm toán, và các tranh chấp pháp lý quốc tế.

Trên đây là thông tin về chuẩn mực kế toàn áp dụng cho công ty đầu tư nước. Qúy khách hàng có thắc mắc liên quan hay có nhu cầu tư vấn pháp luật về chuẩn mực kế toán, đầu tư nước ngoài, vui lòng liên hệ Luật Việt An để được tư vấn, hỗ trợ tốt nhất!