Giải quyết tranh chấp thừa kế tiền gửi tiết kiệm

Hiện nay gửi tiết kiệm là một trong các hình thức tích lũy tiền rất phổ biến. Tuy nhiên, khi người đứng tên trên sổ tiết kiệm chết thì việc thừa kế tiền gửi tiết kiệm còn xảy ra nhiều vấn đề vì thủ tục thực hiện thừa kế tiền gửi tiết kiệm khá phức tạp đôi khi còn phát sinh tranh chấp, vụ việc thường kéo dài và khó giải quyết.  Trong bài viết dưới đây, Luật Việt An sẽ trình bày những nội dung pháp lý có liên quan đến giải quyết tranh chấp thừa kế tiền gửi tiết kiệm.

Cơ sở pháp lý

• Bộ luật Dân sự năm 2015;
• Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015;
• Thông tư 48/2018/TT–NHNN quy định về tiền gửi tiết kiệm.

Tiền gửi tiết kiệm là gì?

Theo khoản 1 Điều 5 Thông tư 48/2018/TT-NHNN quy định tiền gửi tiết kiệm  kiệm là khoản tiền được người gửi tiền gửi tại tổ chức tín dụng theo nguyên tắc được hoàn trả đầy đủ tiền gốc, lãi theo thỏa thuận với tổ chức tín dụng.

Xét về mục đích, hiện nay tiền được gửi vào ngân hàng được chia làm hai loại chính:

• Tiền gửi thanh toán;
• Tiền gửi tiết kiệm.

Cũng tại Thông tư này quy định tiền gửi tiết kiệm bao gồm hai loại:

• Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn;
• Tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn.

Tiền gửi tiết kiệm có phải di sản không?

Điều 612 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định di sản là tài sản của người đã chết để lại, bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.

Như vậy, để một tài sản được xem là di sản thì di sản đó phải là tài sản hợp pháp của người đã chết để lại. Vậy nên, nếu tiền gửi tiết kiệm là tài sản hợp pháp của người để lại di sản thì tiền gửi tiết kiệm vẫn được xem là di sản.

Trong trường hợp tiền gửi tiết kiệm có liên quan đến tài sản chung và tài sản riêng của vợ chồng:

• Nếu có căn cứ xác định đây là tài sản riêng của vợ hoặc chồng thì hoàn toàn là di sản của người vợ, chồng.
• Trường hợp là tài sản chung, thì mỗi người chỉ có quyền đối với ½ tài sản đó, nên di sản được xác định trong phạm vi ½ tiền gửi tiết kiệm.

Khi chủ tài khoản chết thì giao dịch dân sự dừng lại không còn là quan hệ giữa cá nhân người gửi tiền vào ngân hàng và chuyển qua giai đoạn khác, phức tạp hơn vì có liên quan đến các quy định thừa kế trong luật Dân sự. Do đó, Ngân hàng không thể chi trả tiền trực tiếp cho người thân của người gửi tiền mà phải thông qua trình tự thủ tục nhất định. Điều 18 Thông tư 48/2018/TT-NHNN quy định chi tiết thủ tục thực hiện việc chi trả tiền gửi tiết kiệm theo thừa kế cho người thừa kế.

Quy định của pháp luật về thừa kế

Căn cứ theo Bộ luật Dân sự năm 2015 việc thừa kế được chia ra thành 2 loại: thừa kế theo pháp luật và thừa kế theo di chúc.

Thừa kế theo pháp luật

Điều 649 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.

Theo khoản 1 Điều 650 Bộ luật này quy định thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong các trường hợp:

• Không có di chúc;
• Di chúc không hợp pháp;
• Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
• Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Đối với thừa kế theo pháp luật, hàng thừa kế là căn cứ để xác định người thừa kế và phần thừa kế. Thứ tự ưu tiên được nhận thừa kế lần lượt là hàng thừa kế thứ nhất, hàng thừa kế thứ hai, sau cùng là hàng thừa kế thứ ba.

Lưu ý: Những người thừa kế cùng hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau. Người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước đó đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Thừa kế theo di chúc

Theo quy định tại Điều 624 Bộ luật Dân sự năm 2015 thừa kế theo di chúc là thừa kế theo ý chí của của người để lại di sản được ghi nhận trong di chúc. Hình thức của di chúc gồm 2 loại: di chúc bằng văn bản và di chúc miệng. Di chúc phải được thiết lập bằng văn bản, tuy nhiên, trong trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

Điều 630 Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định một di chúc hợp pháp trước hết phải có đủ các điều kiện sau đây:

• Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
• Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

Ngoài ra, có những quy định bắt buộc riêng để đảm bảo hiệu lực của di chúc như về độ tuổi, người làm chứng hay công chứng, chứng thực di chúc.

Quy trình giải quyết tranh chấp thừa kế tiền gửi tiết kiệm

Khi phát sinh tranh chấp về thừa kế tiền gửi tiết kiệm, các bên ưu tiên thỏa thuận để giải quyết tranh chấp. Nếu không thể tự thỏa thuận giải quyết tranh chấp các bên có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết.

Theo khoản 5 Điều 26 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015 tranh chấp thừa kế tiền gửi tiết kiệm là tranh chấp dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án. Tòa án nhân dân cấp huyện sẽ có thẩm quyền giải quyết vụ việc tranh chấp thừa kế tài sản và việc xác định Tòa án nơi có thẩm quyền được quy định tại Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015.

Hồ sơ khởi kiện

• Đơn khởi kiện phải bao gồm các nội dung, hình thức được quy định tại Điều 189 Bộ luật Tố tụng dân sự;
• Bản sao các giấy tờ chứng minh nhân thân của người khởi kiện và người có liên quan trong tranh chấp;
• Các tài liệu, chứng cứ khác có liên quan đến tranh chấp hiện có để chứng minh yêu cầu khởi kiện.
• Giấy ủy quyền cho Luật Việt An nếu sử dụng dịch vụ đại diện của công ty.

Lưu ý: Các chứng cứ, tài liệu có liên quan đến tranh chấp nếu là các tài liệu, văn bản bằng tiếng nước ngoài thì cần phải được dịch sang tiếng Việt Nam do các cơ quan, tổ chức dịch thuật và kèm theo bản gốc và nếu các tài liệu, chứng cứ đó là bản sao thì cần phải được công chứng.

Quy trình giải quyết

Bước 1: Gửi đơn khởi kiện

Theo khoản 1 Điều 190 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định người khởi kiện gửi đơn kiện đến Tòa án kèm theo tài liệu, chứng cứ mà mình hiện có đến Tòa có thẩm quyền giải quyết vụ án bằng các phương thức sau:

• Nộp trực tiếp tại Tòa án;
• Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;
• Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

Bước 2: Xử lý đơn khởi kiện

Tòa án có trách nhiệm giấy xác nhận đã nhận đơn khởi kiện của người khởi kiện.

Trong thời hạn 3 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện, Chánh án Tòa án sẽ phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện.

Trong thời hạn 5 ngày, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện và đưa ra một trong các quyết định sau:

• Yêu cầu bổ sung, sửa đổi đơn khởi kiện;
• Tiến hành thủ tục thụ lý thông thường hoặc rút gọn nếu vụ án đủ điều kiện giải quyết theo thủ tục rút gọn được quy định tại khoản 1 Điều 317 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015;
• Chuyển đơn khởi kiện cho Tòa án có thẩm quyền và thông báo cho người khởi kiện nếu vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án khác;
• Trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện nếu vụ việc đó không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được thông báo thụ lý, các bên đương sự có văn bản trình bày ý kiến đối với nội dung khởi kiện. Quyết định đưa vụ án ra xét xử được ban hành sau khi thụ lý để chấm dứt thủ tục chuẩn bị xét xử. Tòa án tiến hành xét xử sơ thẩm và xét xử phúc thẩm (nếu có).

Thời hạn

Theo Điều 203 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định thời hạn chuẩn bị xét xử các loại vụ án là từ 01 tháng đến 04 tháng kể từ ngày thụ lý vụ án. Đối với các vụ án có tính chất phức tạp hoặc do sự kiện bất khả kháng, trở ngại khách quan thì Chánh án Tòa án có thể quyết định gia hạn thêm thời hạn chuẩn bị xét xử nhưng không quá 1 – 2 tháng tùy từng trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật.

Trong thời hạn 1 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa, trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn này là 2 tháng.

Lưu ý: Thực tế, do có những tranh chấp phức tạp cả về nội dung lẫn hình thức, có những quan điểm khác nhau về hướng giải quyết vụ án và tranh chấp có liên quan đến nhiều bên nên thời gian giải quyết vụ án có thể kéo dài hơn so với quy định.

Dịch vụ giải quyết tranh chấp thừa kế tiền gửi tiết kiệm của Luật Việt An

• Tư vấn, hỗ trợ về mặt pháp lý các vấn đề có liên quan đến giải quyết tranh chấp đòi lại tài sản
• Hướng dẫn các thủ tục, chuẩn bị hồ sơ khởi kiện giải quyết tranh chấp thừa kế tiền gửi tiết kiệm

Quý khách hàng có thắc mắc hoặc có nhu cầu về mặt pháp lý liên quan đến giải quyết tranh chấp thừa kế tiền gửi tiết kiệm, xin vui lòng liên hệ Công ty luật Việt An để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất!