Hướng dẫn mới về thực thi các biện pháp phòng vệ thương mại

(Nghị định 86/2025/NĐ-CP)

Ngày 11/04/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 86/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương về các biện pháp phòng vệ thương mại. Nghị định này đưa ra hướng dẫn về các vấn đề thuộc phạm vi áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại như: cách xác định thiệt hại của ngành sản xuất trong nước; chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; điều tra vụ việc phòng vệ thương mại; áp dụng, rà soát biện pháp phòng vệ thương mại; trách nhiệm phối hợp của các cơ quan liên quan; xử lý biện pháp phòng vệ thương mại. Trong bài viết dưới đây, Luật Việt An sẽ cung cấp cho quý khách hàng những tư vấn pháp lý khái quát về Nghị định 86/2025/NĐ-CP – hướng dẫn mới về thực thi các biện pháp phòng vệ thương mại.

Khái quát về Nghị định 86/2025/NĐ-CP

Phạm vi điều chỉnh

Nghị định 86/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương 2017 về cách xác định thiệt hại của ngành sản xuất trong nước; chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; căn cứ tiến hành, trình tự, thủ tục, thời hạn, nội dung, căn cứ chấm dứt điều tra vụ việc phòng vệ thương mại; áp dụng, rà soát biện pháp phòng vệ thương mại; xác định trợ cấp và biện pháp chống trợ cấp; trách nhiệm phối hợp của các cơ quan liên quan trong quá trình điều tra; xử lý biện pháp phòng vệ thương mại áp dụng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Đối tượng áp dụng

• Các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền điều tra, áp dụng và xử lý biện pháp phòng vệ thương mại.
• Thương nhân Việt Nam, thương nhân nước ngoài, các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài khác có liên quan đến điều tra, áp dụng và xử lý biện pháp phòng vệ thương mại.

Một số nội dung chính của Nghị định 86/2025/NĐ-CP hướng dẫn mới về thực thi các biện pháp phòng vệ thương mại

Hướng dẫn xác định ngành sản xuất trong nước

• Theo Luật Quản lý Ngoại thương 2017: tập hợp các nhà sản xuất hàng hóa tương tự trong Việt Nam hoặc đại diện chiếm tỷ lệ chủ yếu trong tổng sản lượng;
• Loại trừ: nhà sản xuất trực tiếp nhập khẩu hàng hóa bị điều tra hoặc có quan hệ với nhà xuất/nhập khẩu hàng hóa bị điều tra;
• Bổ sung: nhà sản xuất trong một thị trường địa lý nhất định có thể được coi là ngành sản xuất trong nước nếu đáp ứng điều kiện;
• Quy định về tỷ lệ chủ yếu trong tổng sản lượng hàng hóa cho các vụ việc chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ;
• Ngoại lệ: Cơ quan điều tra có thể xem xét tỷ lệ thấp hơn nếu có căn cứ cho thấy đủ để coi là tỷ lệ chủ yếu.

Đối với việc xác định mối quan hệ giữa nhà sản xuất hàng hóa tương tự và tổ chức, cá nhân xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa bị điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại

Nghị định 86/2025/NĐ-CP đã đưa ra các tiêu chí xác định hai bên có quan hệ trong các trường hợp: 

1. Bên này trực tiếp hoặc gián tiếp kiểm soát bên kia; 
2. Cả hai bên đều trực tiếp hoặc gián tiếp bị kiểm soát bởi một bên thứ ba; 
3. Cả hai bên cùng trực tiếp hoặc gián tiếp kiểm soát bên thứ ba. Đồng thời quy định trường hợp nào coi một bên có thể được xác định là kiểm soát một bên khác.

Nguyên tắc xử lý biện pháp phòng vệ thương mại

Việc xử lý biện pháp phòng vệ thương mại áp dụng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, Nghị định 86/2025/NĐ-CP quy định nguyên tắc xử lý như sau:

• Hoạt động trợ giúp thương nhân Việt Nam bị nước, vùng lãnh thổ nhập khẩu điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại quy định tại Điều 76 của Luật Quản lý ngoại thương được thực hiện trên cơ sở đề nghị bằng văn bản của thương nhân Việt Nam, hiệp hội ngành, nghề liên quan.
• Việc khởi kiện nước, vùng lãnh thổ nhập khẩu quy định tại Điều 108 Nghị định này được Bộ Công Thương thực hiện dựa trên cơ sở thông tin thu thập và sau khi phối hợp, trao đổi các bộ, cơ quan ngang bộ, các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền khác, báo cáo và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án khởi kiện.
• Bộ Tài chính bảo đảm ngân sách cho các hoạt động trợ giúp thương nhân theo quy định tại Điều 76 của Luật Quản lý ngoại thương.
• Các hoạt động trợ giúp thương nhân Việt Nam theo quy định phải phù hợp với quy định pháp luật Việt Nam và các Điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm các vụ kiện phòng vệ thương mại

Nghị định nêu rõ, Bộ Công Thương xây dựng và vận hành hệ thống cảnh báo sớm khả năng xảy ra vụ kiện phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam để thông tin cho doanh nghiệp, hiệp hội ngành, nghề để phòng, tránh và chuẩn bị ứng phó với các vụ kiện.

Nghị định quy định trên cơ sở thông tin thu thập hoặc theo đề nghị bằng văn bản của thương nhân Việt Nam, hiệp hội, tổ chức đại diện doanh nghiệp có liên quan, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền khác xem xét xây dựng phương án khởi kiện nước, vùng lãnh thổ nhập khẩu khi phát hiện có vi phạm Điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên, lập hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ. Sau khi Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định phê duyệt phương án khởi kiện trên cơ sở hồ sơ trình của Bộ Công Thương, Bộ Công Thương có trách nhiệm chủ trì, tiến hành khởi kiện nước, vùng lãnh thổ nhập khẩu điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại theo quy trình, thủ tục được quy định trong các Điều ước quốc tế có liên quan, thương nhân Việt Nam, hiệp hội, tổ chức đại diện doanh nghiệp có liên quan có trách nhiệm phối hợp.

Bên tham gia trong các vụ việc giải quyết tranh chấp tại WTO liên quan đến các biện pháp phòng vệ thương mại

• Nghị định quy định Bộ Công Thương xem xét đăng ký tham gia bên liên quan khi nước ngoài điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.
• Bộ Công Thương xem xét đăng ký tham gia bên thứ ba trong các vụ việc giải quyết tranh chấp tại Tổ chức thương mại thế giới trong trường hợp vụ việc có liên quan đến quyền, lợi ích của Việt Nam trong lĩnh vực phòng vệ thương mại. Trường hợp cần thiết, Bộ Công Thương tham khảo ý kiến các bộ, ngành liên quan để xem xét đăng ký tham gia.
• Bộ Công Thương có thể xem xét cung cấp các thông tin, tài liệu trong quá trình tham gia bên thứ ba trên cơ sở đề nghị bằng văn bản của tổ chức, cá nhân với điều kiện các tài liệu, thông tin đó được phép công bố theo quy định của các Điều ước quốc tế mà nước Việt Nam là thành viên.

Điều tra, rà soát việc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại

Nghị định 86/2025/NĐ-CP hướng dẫn các nội dung liên quan như sử dụng thông tin sẵn có, công khai thông tin trong vụ việc điều tra phòng vệ thương mại, Quyết định không điều tra áp dụng, biện pháp điều tra tại chỗ, biện pháp tham vấn, kết thúc điều tra, thông báo về dự thảo kết luận điều tra cuối cùng; thông báo bản thông tin kết luận điều tra, kết luận rà soát; nghĩa vụ cung cấp thông tin của cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội, tổ chức đại diện doanh nghiệp; hồ sơ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, biện pháp chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; hồ sơ yêu cầu rà soát việc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, biện pháp chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại, quy trình và thủ tục điều tra.

Điều tra, áp dụng và rà soát biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp

Về phương pháp bán phá giá, chống trợ cấp

Nghị định 86/2025/NĐ-CP hướng dẫn cách xác định giá xuất khẩu của hàng hóa bị điều tra, giá thông thường và biên độ bán phá giá. Ngoài ra, nghị định quy định về áp dụng biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp (gồm thuế tạm thời, biện pháp chính thức, cam kết loại trừ) và quy trình rà soát việc áp dụng các biện pháp này.

Về xác định thiệt hại của ngành sản xuất trong nước

Nghị định này quy định việc xác định thiệt hại đáng kể, đe dọa gây thiệt hại và ngăn cản sự hình thành của ngành sản xuất trong nước, cùng với nguyên tắc xem xét cộng gộp và xác định mối quan hệ nhân quả giữa hàng hóa bán phá giá với thiệt hại của ngành sản xuất nội địa.

Điều tra, áp dụng và rà soát việc áp dụng biện pháp tự vệ

Nghị định 86/2025/NĐ-CP hướng dẫn hồ sơ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp tự vệ, thẩm định hồ sơ yêu cầu, các thủ tục cần thiết để điều tra áp dụng biện pháp tự vệ, cụ thể các nội dung:

• Quyết định điều tra áp dụng biện pháp tự vệ;
• Thời kỳ điều tra để xác định thiệt hại của ngành sản xuất trong nước trong vụ việc điều tra áp dụng biện pháp tự vệ;
• Bản câu hỏi điều tra áp dụng biện pháp tự vệ;
• Xác định thiệt hại nghiêm trọng và đe dọa gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành sản xuất trong nước trong vụ việc điều tra áp dụng biện pháp tự vệ;
• Xác định mối quan hệ nhân quả giữa việc hàng hóa nhập khẩu quá mức vào Việt Nam với thiệt hại của ngành sản xuất trong nước trong vụ việc điều tra áp dụng biện pháp tự vệ.

Áp dụng biện pháp tự vệ

Nghị định 86/2025/NĐ-CP quy định cụ thể về một số phương thức áp dụng biện pháp tự vệ như áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời, áp dụng hoặc không áp dụng biện pháp tự vệ chính thức; áp dụng biện pháp tự vệ dưới hình thức hạn ngạch nhập khẩu, hạn ngạch thuế quan.

Rà soát việc áp dụng biện pháp tự vệ

Việc rà soát theo quy định tại Nghị định 86/2025/NĐ-CP được thực hiện dựa trên các nội dung rà soát giữa kỳ/Rà soát cuối kỳ/Rà soát phạm vi hàng hóa bị áp dụng và theo quy trình thủ tục nộp hồ sơ, xem xét thẩm định, ra quyết định rà soát, gửi Bản câu hỏi điều tra rà soát, ban hành Quyết định về kết quả rà soát.

Trên đây là phân tích về hướng dẫn mới về thực thi các biện pháp phòng vệ thương mại trong Nghị định 86/2025/NĐ-CP. Quý khách hàng có thắc mắc liên quan hay có nhu cầu tư vấn các quy định của pháp luật, vui lòng liên hệ Luật Việt An để được hỗ trợ tốt nhất!