Hiệp ước Luật Kiểu dáng công nghiệp Riyadh

Hiệp ước có tên gọi chính thức là Hiệp ước Luật Kiểu dáng Công nghiệp Riyadh (Riyadh Design Law Treaty – RDLT). Hiệp ước được thông qua tại Riyadh, Ả Rập Xê Út, vào ngày 22 tháng 11 năm 2024, dưới sự bảo trợ của Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO). Việc thông qua diễn ra theo nguyên tắc đồng thuận của các quốc gia thành viên WIPO sau gần hai thập kỷ đàm phán. 135 phái đoàn đã ký Định ước cuối cùng của Hội nghị Ngoại giao. Việc lựa chọn Riyadh làm nơi đàm phán và đặt tên hiệp ước dựa theo thành phố Riyadh thể hiện sự tham gia và sức ảnh hưởng của Ả Rập Xê Út trong lĩnh vực thiết lập các tiêu chuẩn sở hữu trí tuệ quốc tế. Luật Việt An xin cung cấp một số thông tin sơ bộ về Hiệp ước này qua bài viết dưới đây.

Mục tiêu chính của Hiệp ước Luật Kiểu dáng công nghiệp Riyadh

Mục tiêu chính của RDLT là hợp lý hóa và đơn giản hóa các thủ tục bảo hộ kiểu dáng công nghiệp trên toàn cầu. Hiệp ước nhằm mục đích làm cho các thủ tục này ít phức tạp hơn, nhanh hơn và hợp lý hơn về chi phí, đặc biệt mang lại lợi ích cho các nhà thiết kế cá nhân, các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs). RDLT đã thủ tục hành chính rườm rà và giảm bớt gánh nặng hành chính bằng cách thiết lập các quy tắc thống nhất và một danh mục giới hạn các yêu cầu nộp đơn. Sự hài hòa hóa này được kỳ vọng sẽ giúp các nhà thiết kế bảo hộ tác phẩm của họ dễ dàng hơn ở cả thị trường trong nước và nước ngoài.

RDLT còn có vai trò bổ sung cho các hiệp ước sở hữu trí tuệ hiện có. WIPO có lịch sử phát triển các hiệp ước hài hòa hóa các khía cạnh thủ tục của các quyền sở hữu trí tuệ khác nhau, ví dụ như Hiệp ước Luật Sáng chế (PLT) đối với sáng chế và Hiệp ước Singapore về Luật Nhãn hiệu đối với nhãn hiệu. Trọng tâm của RDLT rõ ràng là đơn giản hóa và hài hòa hóa thủ tục cho các đơn đăng ký kiểu dáng quốc gia và khu vực. Ngược lại, Hệ thống Hague cung cấp một cơ chế đăng ký quốc tế cho kiểu dáng. RDLT không thay thế hay xung đột với Hệ thống Hague; thay vào đó, nó nhằm mục đích làm cho các hệ thống quốc gia hay khu vực cơ bản trở nên nhất quán hơn.

Một số điều khoản chính của Hiệp ước Luật Kiểu dáng công nghiệp Riyadh

Danh mục giới hạn trong yêu cầu nộp đơn (Điều 4)

RDLT đã thiết lập một danh mục tối đa (giới hạn) các chỉ dẫn hoặc yếu tố mà cơ quan sở hữu trí tuệ của một Bên ký kết có thể yêu cầu đối với một đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp. Điều này nhằm tạo ra một khuôn khổ để các nhà thiết kế biết chính xác những gì có thể được yêu cầu khi nộp hồ sơ. Các danh mục chính bao gồm:

• Đơn yêu cầu đăng ký;
• Tên và địa chỉ của người nộp đơn;
• Trường hợp người nộp đơn có người đại diện, tên và địa chỉ của người đại diện đó;
• Trường hợp địa chỉ giao dịch hoặc địa chỉ liên lạc được yêu cầu theo Điều 5(3) dưới đây;
• Hình ảnh hoặc bản mô tả kiểu dáng công nghiệp theo quy định của Quy chế;
• Chỉ dẫn sản phẩm hoặc các sản phẩm chứa đựng kiểu dáng công nghiệp, hoặc liên quan đến kiểu dáng công nghiệp được sử dụng;
• Trường hợp người nộp đơn muốn hưởng quyền ưu tiên của đơn nộp trước, tờ khai yêu cầu hưởng quyền ưu tiên của đơn nộp trước đó, cùng với các chỉ dẫn và chứng cứ hỗ trợ cho tờ khai đó theo yêu cầu của Điều 4 Công ước Paris;
• Trường hợp người nộp đơn muốn hưởng lợi theo Điều 11 Công ước Paris, chứng cứ chứng minh sản phẩm hoặc các sản phẩm chứa đựng kiểu dáng công nghiệp hoặc liên quan đến kiểu dáng công nghiệp được sử dụng đã được trưng bày tại một cuộc triển lãm quốc tế chính thức hoặc được chính thức công nhận;
• Bất kỳ chỉ dẫn hoặc yếu tố nào khác được quy định trong Quy chế.

Hình thức thể hiện kiểu dáng

Người nộp đơn được quyền lựa chọn cách thể hiện kiểu dáng của mình dưới dạng bản vẽ, ảnh chụp, hoặc nếu được cơ quan sở hữu trí tuệ chấp nhận như tệp, video, hoặc sự kết hợp của chúng). Quy tắc 3(2) cho phép sử dụng các đường đứt nét/chấm để thể hiện các phần của sản phẩm không thuộc phạm vi kiểu dáng được yêu cầu bảo hộ (tuyên bố từ chối trực quan). Không có yêu cầu về số lượng hình chiếu tối thiểu hoặc tối đa. Việc tô bóng bề mặt được cho phép.

Cho phép nộp nhiều kiểu dáng trong một đơn

Theo (Điều 4(4), Điều 9), Người nộp đơn có thể gộp nhiều kiểu dáng trong một đơn đăng ký trong một số điều kiện nhất định, giúp giảm chi phí nộp đơn và gánh nặng thủ tục hành chính. Các biện pháp bảo vệ đảm bảo ngày nộp đơn ban đầu được duy trì nếu đơn cần phải được chia tách. Điều 9 cho phép sửa đổi/chia tách đơn.

Thời gian ân hạn cho việc bộc lộ trước

Theo Điều 7, sau 12 tháng kể từ lần bộc lộ kiểu dáng đầu tiên sẽ không ảnh hưởng xấu đến khả năng đăng ký của kiểu dáng liên quan đến tính mới hay tính độc đáo. Điều này cho phép các nhà thiết kế thử nghiệm thị trường hoặc quảng bá sản phẩm của họ trước khi nộp đơn.

Hoãn Công Bố

Theo (Điều 10, Quy Tắc 6), Người nộp đơn có thể yêu cầu giữ kiểu dáng của họ không bị công bố trong ít nhất sáu tháng sau khi được ghi nhận ngày nộp đơn.. Điều này cho phép kiểm soát thời điểm ra mắt sản phẩm.

Các biện pháp khắc phục và khôi phục quyền

Điều 14 cho phép sửa chữa/bổ sung yêu cầu hưởng quyền ưu tiên và khôi phục quyền ưu tiên. Điều 15 quy định về việc khôi phục quyền nếu việc không đáp ứng thời hạn là do đã thực hiện các biện pháp cẩn trọng cần thiết hoặc là ngoài ý muốn.

Thúc đẩy hệ thống điện tử và trao đổi tài liệu

Hiệp ước thúc đẩy việc triển khai hệ thống nộp đơn điện tử cho kiểu dáng công nghiệp và việc trao đổi điện tử tài liệu ưu tiên. Điều 11 đề cập các hệ thống điện tử và thông tin liên lạc. Việc RDLT nhấn mạnh vào các hệ thống điện tử không chỉ là một sự tiện lợi mà còn là một động lực quan trọng để hiện đại hóa các cơ quan sở hữu trí tuệ trên toàn cầu, có khả năng thu hẹp khoảng cách cho các nước đang phát triển nếu được kết hợp với hỗ trợ kỹ thuật. Điều này phù hợp với các xu hướng toàn cầu về số hóa và rất cần thiết để xử lý khối lượng đơn đăng ký sở hữu trí tuệ ngày càng tăng. Đối với các nước đang phát triển, việc áp dụng các hệ thống như vậy  là một bước tiến quan trọng hướng tới cải thiện cơ sở hạ tầng sở hữu trí tuệ của họ.

Tình trạng hiệu lực của Hiệp ước Luật Kiểu dáng công nghiệp Riyadh

RDLT sẽ có hiệu lực ba tháng sau khi 15 bên đủ điều kiện (là các quốc gia thành viên WIPO hoặc một số tổ chức liên chính phủ nhất định) đã nộp lưu chiểu văn kiện phê chuẩn hoặc gia nhập của họ cho Tổng Giám đốc WIPO.

RDLT được mở để ký vào ngày 22 tháng 11 năm 2024 và sẽ vẫn mở để ký trong một năm. Tính đến ngày 5 tháng 3 năm 2025, đã có 19 bên ký kết. Các bên này bao gồm Bosnia và Herzegovina, Cộng hòa Trung Phi, Congo, Costa Rica, Côte d’Ivoire, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên, Gambia, Ghana, Lebanon, Maroc, Paraguay, Philippines, Cộng hòa Moldova, Sao Tome và Principe, Ả Rập Xê Út, Sudan, Uruguay, Uzbekistan và Zimbabwe.

Các Bên ký kết sẽ cần điều chỉnh luật pháp và thủ tục kiểu dáng trong nước của mình cho phù hợp với các quy định của RDLT. Điều này bao gồm các thay đổi về mặt lập pháp và điều chỉnh các thực tiễn của cơ quan sở hữu trí tuệ. WIPO dự kiến sẽ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực để hỗ trợ việc thực thi, đặc biệt là cho các nước đang phát triển và các nước kém phát triển.

Tổng kết về lợi ích của Hiệp ước Luật Kiểu dáng công nghiệp Riyadh

RDLT là một bước tiến quan trọng hướng tới hiện đại hóa và hài hòa hóa các thủ tục luật kiểu dáng quốc tế. Thành công của nó sẽ phụ thuộc vào việc phê chuẩn rộng rãi, thực thi quốc gia hiệu quả. Hiệp ước được kỳ vọng sẽ làm cho việc bảo hộ kiểu dáng trở nên dễ tiếp cận và hiệu quả hơn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, qua đó thúc đẩy đổi mới và sáng tạo toàn cầu. Hiệp ước Luật Kiểu dáng công nghiệp Riyadh không chỉ đơn thuần là một văn kiện pháp lý mà còn là một công cụ mang tính chiến lược, đóng vai trò then chốt trong việc kiến tạo một hệ sinh thái bảo hộ kiểu dáng công nghiệp toàn cầu hiệu quả, công bằng và dễ tiếp cận hơn. Hiệp ước này mang lại những lợi ích thiết thực và sâu rộng cho cả người nộp đơn và cộng đồng quốc tế nói chung, góp phần vào sự phát triển kinh tế và văn hóa bền vững trên toàn thế giới.