Các bước thực hiện mua bán doanh nghiệp

Trong lĩnh vực kinh doanh thương mại không chỉ dừng lại ở việc mua bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ mà rộng hơn còn là mua bán doanh nghiệp tiềm năng. Trong xu thế hội nhập thì việc mua bán và sáp nhập doanh nghiệp cũng góp phần thúc đẩy quá trình hội nhập và tăng trưởng kinh tế của đất nước. Vậy các bước thực hiện mua bán doanh nghiệp là gì? Bài viết dưới đây của Công ty Luật Việt An sẽ giúp giải đáp phần nào những thắc mắc của quý khách hàng.

Cơ sở pháp lý

Luật Doanh nghiệp 2020.

Một số khái niệm liên quan

Doanh nghiệp là gì?

Căn cứ theo khoản 10 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020, doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh.

Hợp nhất công ty là gì?

Khoản 1 Điều 200 Luật Doanh nghiệp quy định hợp nhất công ty là hai hoặc một số công ty (công ty bị hợp nhất) có thể hợp nhất thành một công ty mới (công ty hợp nhất), đồng thời chấm dứt tồn tại của các công ty bị hợp nhất.

Sáp nhập công ty là gì?

Căn cứ theo quy định tại Khoản 1 Điều 201 Luật Doanh nghiệp thì sáp nhập doanh nghiệp là một hoặc một số công ty (công ty bị sáp nhập) có thể sáp nhập vào một công ty khác (công ty nhận sáp nhập) bằng cách chuyển toàn bộ tài sản, quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp sang công ty nhận sáp nhập, đồng thời chấm dứt sự tồn tại của công ty bị sáp nhập.

Mua bán doanh nghiệp là gì?

Từ khái niệm hợp nhất công ty và sáp nhập công ty, có thể hiểu mua bán doanh nghiệp là hoạt động giành quyền kiểm soát doanh nghiệp ở mức độ nhất định thông qua việc sở hữu một phần hoặc toàn bộ doanh nghiệp đó. Việc sở hữu một phần vốn góp hay cổ phần của doanh nghiệp như các nhà đầu tư nhỏ lẻ thông thường thì không được coi là hoạt động mua bán doanh nghiệp.

Các hình thức mua bán doanh nghiệp

Hiện nay, mua bán doanh nghiệp có 02 hình thức:

• Mua bán một phần doanh nghiệp: là việc chuyển quyền sở hữu một phần doanh nghiệp từ chủ doanh nghiệp sang người mua để người mua có quyền kiểm soát mục tiêu kinh doanh;
• Mua bán toàn bộ doanh nghiệp: việc mua và bán toàn bộ doanh nghiệp cấu thành sự chuyển giao quyền sở hữu toàn bộ doanh nghiệp từ chủ sở hữu doanh nghiệp sang người mua.

Các bước thực hiện mua bán doanh nghiệp

Để thực hiện một thương vụ mua bán doanh nghiệp, thông thường bên mua phải thực hiện các bước sau:

Bước 1: Xác định nhu cầu và tiến hành đàm phán mua bán doanh nghiệp

Xác định được mục tiêu của việc mua bán doanh nghiệp giúp áp dụng đúng bộ luật doanh nghiệp, cơ chế, quy trình tiến hành giao dịch, xây dựng khung hợp đồng mua bán doanh nghiệp và xác định nghĩa vụ thông tin, thông báo đến cơ quan quản lý của các bên.

Bước 2: Thực hiện đánh giá và kiểm tra pháp lý doanh nghiệp

Bên mua cần thực hiện đánh giá và kiểm tra doanh nghiệp sau:

• Đánh giá về thị trường, tiềm năng phát triển của doanh nghiệp;
• Tình trạng pháp lý hoạt động, thi hành án;
• Yêu cầu các hồ sơ, giấy tờ có liên quan (kèm theo cam kết bảo mật):
• Hồ sơ pháp lý: Giấy CNĐKDN; Giấy Chứng nhận đầu tư; Điều lệ công ty; Giấy chứng nhận góp vốn/sở hữu cổ phần; Sổ đăng ký thành viên/cổ đông; Con dấu; Quy chế quản trị công ty; Biên bản/Nghị quyết của HĐTV, Hội đồng quản trị, Đại hội đồng cổ đông;
• Hồ sơ kế toán nhằm thiết lập bảo cáo thẩm định tài chính: Báo cáo tài chính; Sổ sách kế toán; Chứng từ thu, chi; Kế hoạch tài chính; Nợ phải thu, nợ phải trả; Các khoản vay, nghĩa vụ đăng đăng ký; Nghĩa vụ tài chính với cơ quan nhà nước;
• Hồ sơ lao động – bảo hiểm: Nội quy lao động; Hợp đồng lao động; Thang bảng lương; Hồ sơ công đoàn; Hồ sơ bảo hiểm; Hệ thống quy chế quản lý nội bộ công ty;
• Vốn điều lệ, vốn pháp định, tình hình góp vốn, tư cách cổ đông/ chủ sở hữu;
• Tài sản cố định; Bất động sản; Đội ngũ nhân sự;
• Quy mô hoạt động, cơ cấu tổ chức;
• Địa điểm kinh doanh; Hệ thống kinh doanh;
• Nhãn hiệu, quyền sở hữu trí tuệ;
• Khách hàng, đối tác; Thị trường, sản phẩm tiêu thụ.
• Hồ sơ đánh giá tác động môi trường, xã hội và quản trị (ESG);
• Các tranh chấp hiện hữu.

Bước 3: Định giá và đàm phán giá mua

• Định giá: Bên mua căn cứ các tiêu chí trên định giá doanh nghiệp phù hợp với thị trường và khả năng tài chính của mình. Việc định giá có thể do bên mua độc lập thực hiện hoặc do đơn vị thứ ba có chức năng định giá thực hiện hoặc định giá trên chính giá đề nghị của bên bán;
• Đàm phán: Hai bên đàm phán giá mua, hình thức mua, hình thức thanh toán, thời gian thanh toán.

Bước 4: Chuẩn bị hợp đồng mua bán doanh nghiệp

Hợp đồng mua bán doanh nghiệp phải được hội đồng thành viên đồng ý bằng văn bản. Các nội dung của hợp đồng bao gồm: giá chuyển nhượng, tổng số nợ chưa thanh toán của doanh nghiệp, bên mua hay bên bán chịu trách nhiệm về các khoản nợ, quyền sở hữu tài sản, hợp đồng lao động và các hợp đồng khác đã ký và chưa thực hiện xong…Hợp đồng phải đảm bảo cân bằng lợi ích giữa các bên để đảm bảo việc mua bán có kết quả.

Bước 5: Hoàn thiện thủ tục pháp lý mua bán doanh nghiệp

Thủ tục mua bán doanh nghiệp, hay sáp nhập/ hợp nhất công ty, thực chất là thủ tục đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp về thông tin vốn do có sự chuyển nhượng vốn góp. Trong phần này, Luật Việt An trình bày thủ tục đối với các loại hình doanh nghiệp tiêu biểu là công ty cổ phần.

Thủ tục chuyển nhượng vốn góp đối với Công ty Cổ phần

• Tổ chức cuộc họp Đại Hội đồng cổ đông để ra quyết định về việc chuyển nhượng cổ phần;
• Ký kết và thực hiện hợp đồng chuyển nhượng cổ phần;
• Lập biên bản thanh lý hợp đồng chuyển nhượng;
• Chỉnh sửa, bổ sung thông tin của cổ đông trong Sổ đăng ký cổ đông của công ty.
• Thực hiện thủ tục đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp với Phòng đăng ký kinh doanh nơi công ty đặt trụ sở theo quy định tại Điều 51 Nghị định 01/2021/NĐ-CP.

Lưu ý:

Các loại cổ phần được quyền chuyển nhượng bao gồm: cổ phần phổ thông, cổ phần ưu đãi cổ tức, cổ phần ưu đãi hoàn lại, cổ phần ưu đãi khác do Điều lệ công ty quy định.

Bước 6: Hoàn tất giao dịch và chuyển nhượng doanh nghiệp

Sau khi hoàn tất các bước trên, người mua thực hiện thanh toán và người bán chuyển nhượng quyền sở hữu và quản lý doanh nghiệp để hoàn tất giao dịch mua bán doanh nghiệp.

Sau khi thanh lý hợp đồng chuyển nhượng, bên mua cần tiến hành giải quyết các vấn đề về nhân sự, cơ cấu quản lý, chính sách quản lý, vấn đề pháp lý tài chính còn tồn đọng và giảm thiểu khác biệt văn hóa doanh nghiệp.

Một số lưu ý trước khi tiến hành mua bán doanh nghiệp

Trước khi tiến hành mua bán doanh nghiệp cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Báo cáo tài chính: việc xem xét các báo cáo tài chính và bản khai thuế trong khoảng thời gian 3-5 năm trước đó là quan trọng. Điều này giúp nhà đầu tư đánh giá tình trạng tài chính hiện tại và đồng thời nhận biết các xu hướng tài chính trong tương lai của doanh nghiệp mục tiêu;
• Nhân sự: Đội ngũ nhân viên chủ chốt đóng một vai trò quan trọng trong thành công của doanh nghiệp. Cần phải khảo sát đội ngũ nhân viên để đánh giá chất lượng và định hình tương lai của doanh nghiệp sau khi mua lại. Trình độ chuyên môn, khả năng làm việc, và hướng phát triển của nhân viên đều đóng góp vào sự thành công của doanh nghiệp;
• Khách hàng: Mục đích chủ yếu của việc mua lại doanh nghiệp là tận dụng những điều kiện có sẵn để phát triển ở một thị trường mới. Việc nắm bắt thông tin về lượng khách hàng, mối quan hệ hợp tác, và lợi nhuận của doanh nghiệp trước khi mua lại giúp xây dựng nền tảng vững chắc cho việc phát triển và duy trì lượng khách hàng sau giao dịch;
• Thương hiệu: Nhà đầu tư thường ưu tiên lựa chọn doanh nghiệp có thương hiệu nổi tiếng, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí xây dựng thương hiệu. Tuy nhiên, việc định giá thương hiệu phải được thực hiện một cách hợp lý và phù hợp với ngân sách của nhà đầu tư.

Một số câu hỏi liên quan

Bán công ty có cần báo cáo cơ quan thuế không?

Việc mua bán công ty sẽ phát sinh nghĩa vụ thuế, khi đó:

• Đối với cá nhân chuyển nhượng cổ phần hoặc vốn góp: Phải kê khai thuế TNCN từ việc chuyển nhượng và nộp thuế TNCN (nếu có);
• Đối với tổ chức: Phải xuất hóa đơn cho khoản thu nhập từ việc chuyển nhượng vốn góp hoặc cổ phần và nộp thuế TNDN (nếu có).

Thông báo thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân trong trường hợp bán doanh nghiệp phải có chữ ký của ai?

Trong trường hợp chủ doanh nghiệp tư nhân bán doanh nghiệp thì người mua phải nộp hồ sơ đăng ký thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân đến Phòng Đăng ký kinh doanh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. Thông báo thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp (thay đổi chủ doanh nghiệp tư nhân) cần có chữ ký của người bán (chủ doanh nghiệp cũ).

Dịch vụ tư vấn mua bán doanh nghiệp của Luật Việt An

• Tư vấn điều kiện, quy trình, trình tự mua bán doanh nghiệp;
• Tư vấn, thẩm định tính pháp lý của công ty mục tiêu;
• Tư vấn, soạn thảo, đại diện tham gia đàm phán hợp đồng mua bán doanh nghiệp cùng các bên liên quan;
• Đại diện cho doanh nghiệp thực hiện các thủ tục pháp lý, thuế, bảo hiểm, các cơ quan có thẩm quyền liên quan đến hoạt động mua bán doanh nghiệp.
• Tư vấn thường xuyên cho doanh nghiệp hậu M&A.

Quý khách hàng có thắc mắc liên quan hoặc có nhu cầu hỗ trợ dịch vụ liên quan đến mua bán doanh nghiệp, xin vui lòng liên hệ Công ty luật Việt An để được hỗ trợ tốt nhất.