Quyền sở hữu trí tuệ đối với công nghệ AI

Trong bối cảnh chuyển đổi số và phát triển công nghệ nhanh chóng, vấn đề quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) đối với công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một thách thức pháp lý quan trọng trên toàn cầu. Năm 2025, lĩnh vực luật sở hữu trí tuệ dự kiến sẽ đối mặt với những thay đổi chưa từng có do sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ mới nổi, trong đó AI đóng vai trò then chốt. Trong bài viết sau đây, Luật Việt An sẽ thông tin về xu hướng quyền sở hữu trí tuệ đối với công nghệ AI trên thế giới hiện nay.

Thách thức pháp lý về quyền sở hữu trí tuệ đối với công nghệ AI

Quyền sở hữu trí tuệ đối với công nghệ AI đang đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp về quyền sở hữu và bảo vệ tài sản số, dữ liệu và sáng tạo. Khi AI ngày càng phát triển, các khung pháp lý hiện tại đang bộc lộ nhiều hạn chế trong việc điều chỉnh những vấn đề mới phát sinh. Đặc biệt, nội dung do AI tạo ra đang thách thức các khái niệm truyền thống về quyền tác giả và quyền sở hữu, đòi hỏi những hướng dẫn mới về điều kiện bảo hộ quyền tác giả và sáng chế.

Tại New Zealand, ngành công nghệ số đang thúc đẩy những thay đổi quan trọng nhất trong luật sở hữu trí tuệ. Sự đổi mới trong phần mềm, trí tuệ nhân tạo và nội dung số diễn ra nhanh chóng, khiến các khuôn khổ SHTT hiện tại gặp khó khăn trong việc bắt kịp với thách thức mới như bảo vệ các tác phẩm do AI tạo ra, bảo hộ đổi mới phần mềm và quyền sở hữu dữ liệu.

Tương tự, tại Thái Lan, trí tuệ nhân tạo đang làm biến đổi các ngành công nghiệp với tốc độ ngày càng nhanh thông qua việc tạo ra các công nghệ và nội dung mới. Thách thức đã nảy sinh liên quan đến quyền sở hữu và bảo hộ SHTT, đặc biệt khi luật pháp Thái Lan được soạn thảo từ khá lâu trước khi AI tạo sinh được triển khai. Việc xác định liệu hệ thống AI hay người phát triển chúng sở hữu quyền bảo hộ SHTT hiện đang là một khoảng trống pháp lý lớn.

Xu hướng phát triển quyền đối với AI tại Trung Quốc

Theo Kế hoạch Phát triển Trí tuệ Nhân tạo Thế hệ Mới do Trung Quốc công bố năm 2017, dự kiến đến năm 2025, Trung Quốc sẽ thiết lập ban đầu các luật và quy định về AI, chuẩn mực đạo đức và hệ thống chính sách, cũng như hình thành khả năng đánh giá và kiểm soát an ninh AI.

Trung Quốc hiện là quốc gia dẫn đầu về số lượng đơn đăng ký sáng chế liên quan đến AI. Theo báo cáo từ Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO), những nhà sáng chế tại Trung Quốc là những người nộp đơn đăng ký sáng chế tích cực nhất trong lĩnh vực AI tổng quát, AI tạo sinh và các phát minh ứng dụng AI. Đáng chú ý, số lượng họ sáng chế liên quan đến công nghệ GenAI được nộp bởi các nhà đổi mới có trụ sở tại Trung Quốc trong giai đoạn 2014-2023 gấp khoảng sáu lần so với quốc gia đứng thứ hai.

Các chuyên gia dự đoán rằng trong năm 2025, các công ty Trung Quốc và quốc tế sẽ tiếp tục nộp thêm nhiều bằng sáng chế tại Trung Quốc liên quan đến toàn bộ cấu trúc công nghệ IT trong AI, bao gồm công nghệ chip cốt lõi, khung, mô hình và ứng dụng.

Thách thức và cơ hội trong thực thi quyền sở hữu trí tuệ đối với AI

Quyền sở hữu trí tuệ đối với AI tạo ra cả rủi ro và cơ hội cho các chủ sở hữu SHTT. Khi AI đã cải thiện đáng kể trong năm năm qua, thì các khả năng sau có thể dễ dàng nhận thấy:

• Tạo hàng giả nâng cao: AI hiện có thể tái tạo hàng giả với độ chính xác cao;
• Đa dạng loại hình xâm phạm: Bao gồm nội dung số, thiết kế và sản phẩm vật lý (qua in 3D);
• Khó phân biệt: Ranh giới giữa hàng thật và hàng giả ngày càng mờ nhạt;

Ngược lại, AI cũng có thể được sử dụng như một công cụ hiệu quả để phát hiện hành vi xâm phạm, cụ thể cơ hội này được tận dụng ở các khía cạnh:

• Phát hiện xâm phạm: AI sử dụng quy trình học máy để nhận diện mẫu xâm phạm và các dấu hiệu bất thường để cảnh báo xâm phạm cho chủ thể quyền;
• Tăng cường hợp tác: Thúc đẩy phối hợp giữa cơ quan chức năng và nền tảng công nghệ;
• Phát triển quy định mới: Dự kiến có thay đổi pháp lý để giải quyết vấn đề quyền tác giả và xâm phạm do AI;

Chiến lược tăng cường quyền sở hữu trí tuệ cho doanh nghiệp

Để tăng khả năng bảo hộ các tài sản số hóa của doanh nghiệp trong kỷ nguyên mới, các công ty nên ưu tiên các đổi mới liên quan đến kỹ thuật số và AI, đảm bảo quyền SHTT xuyên biên giới trên các thị trường chính. Việc theo kịp với luật SHTT đang phát triển, đặc biệt là trong các lĩnh vực như nội dung số và phần mềm, là rất quan trọng. Các công ty cũng nên khám phá các mô hình cấp phép và hợp tác để mở rộng phạm vi và giá trị SHTT của họ, đồng thời cập nhật thông tin về các phát triển quy định để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Các chủ sở hữu quyền SHTT có thể tập trung vào việc ưu tiên đăng ký và thực thi SHTT của họ trong không gian kỹ thuật số cũng như giám sát và thích ứng với các phát triển pháp lý trong AI và nội dung số. Các lĩnh vực khác nên thu hút sự chú ý của chủ sở hữu quyền SHTT bao gồm phát triển chiến lược cấp phép và thương mại hóa SHTT, đặc biệt là trong các ngành công nghệ, công nghệ xanh và sản xuất, có thể hỗ trợ việc mở rộng kinh doanh sang thị trường mới.

Trong bối cảnh phát triển nhanh chóng của các công nghệ mới nổi, quyền sở hữu trí tuệ đối với công nghệ AI đang trở thành một thách thức pháp lý phức tạp đòi hỏi các quốc gia phải liên tục điều chỉnh và hoàn thiện khung pháp lý. Các thách thức và cơ hội xuất hiện từ việc áp dụng AI không chỉ đòi hỏi sự phát triển của luật pháp trong nước mà còn cần có sự hợp tác quốc tế để đảm bảo một hệ thống bảo hộ SHTT hiệu quả và cân bằng trong kỷ nguyên số.

Trên đây là các thông tin Luật Việt An tổng hợp về tình hình quyền sở hữu trí tuệ đối với công nghệ AI trên thế giới hiện nay. Để được tư vấn bảo hộ sở hữu trí tuệ đối với công nghệ AI, vui lòng liên hệ Luật Việt An để được hỗ trợ kịp thời.