Xu hướng quyền sở hữu trí tuệ năm 2025

Trong bối cảnh các ngành công nghiệp đang định hình lại các tiêu chuẩn toàn cầu với sự phát triển không ngừng của lĩnh vực sở hữu trí tuệ, các chuyên gia pháp lý đã phân tích cách các quốc gia đang điều chỉnh khung pháp lý về sở hữu trí tuệ để theo kịp các đổi mới kỹ thuật số, tính bền vững và những bất ổn kinh tế. Trong bài viết dưới đây, Luật Việt An sẽ tổng hợp những xu hướng quyền sở hữu trí tuệ năm 2025 tiêu biểu, bao gồm các chiến lược bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, thách thức về quy định pháp luật và các cải cách pháp lý chủ động.

Sự chuyển dịch trong luật sở hữu trí tuệ

Năm 2025, luật sở hữu trí tuệ trên thế giới đang đứng trước những thay đổi chưa từng có do sự phát triển nhanh chóng của công nghệ mới và các ngành công nghiệp mới nổi. Khi trí tuệ nhân tạo, blockchain và metaverse tiếp tục phát triển, các vấn đề liên quan đến quyền sở hữu và bảo vệ tài sản kỹ thuật số, dữ liệu và đổi mới ngày càng trở nên phức tạp.

Đồng thời, cuộc đua toàn cầu nhằm áp dụng các giải pháp bền vững và công nghệ xanh đang tạo ra những thách thức mới cho khuôn khổ sở hữu trí tuệ, đặc biệt là trong việc quản lý sự giao thoa giữa mục tiêu môi trường và đổi mới độc quyền. Các hệ thống pháp lý trên toàn thế giới đang xem xét lại luật sở hữu trí tuệ của họ để giải quyết những vấn đề ngày càng gia tăng này, đảm bảo rằng các biện pháp bảo vệ pháp lý theo kịp tiến bộ công nghệ và công nghiệp.

Xu hướng tiêu biểu ở các quốc gia 

New Zealand 

New Zealand đang chứng kiến sự tăng trưởng liên tục trong một số ngành công nghiệp mới nổi như công nghệ nông nghiệp, năng lượng tái tạo, công nghệ số và công nghệ sinh học với trọng tâm là sức khỏe, môi trường và tiến bộ an ninh lương thực. Trong khi đó, lĩnh vực công nghệ kỹ thuật số sẽ thúc đẩy những thay đổi đáng kể nhất trong luật sở hữu trí tuệ ở New Zealand. Điều này là do đổi mới trong phần mềm, trí tuệ nhân tạo và nội dung kỹ thuật số diễn ra nhanh chóng, khi New Zealand đã thấy khuôn khổ sở hữu trí tuệ hiện tại đang phải vật lộn để theo kịp những thách thức mới, chẳng hạn như bảo vệ các tác phẩm do AI tạo ra, bảo vệ đổi mới phần mềm và quyền sở hữu dữ liệu.

Thái Lan

Ở Thái Lan, trí tuệ nhân tạo và đổi mới về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) được dự đoán sẽ thúc đẩy những thay đổi đáng kể trong bối cảnh sở hữu trí tuệ. Với AI đang chuyển đổi các ngành công nghiệp với tốc độ nhanh chóng thông qua việc tạo ra công nghệ và nội dung mới, đã nảy sinh những thách thức xung quanh quyền sở hữu và bảo vệ sở hữu trí tuệ, đặc biệt vì luật pháp Thái Lan được viết từ khá lâu trước khi AI tạo sinh được triển khai. Xác định liệu hệ thống AI hay nhà phát triển của chúng sở hữu bảo vệ sở hữu trí tuệ hiện đang là một khoảng trống pháp lý lớn.

Từ góc độ ESG, có sự tập trung ngày càng tăng vào tính bền vững đã khuyến khích sự phát triển của công nghệ xanh, từ đó tạo ra sở hữu trí tuệ mới. Ngoài ra còn có khả năng các đổi mới liên quan đến ESG có thể vượt quá khuôn khổ pháp lý hiện tại để khuyến khích nhiều đổi mới hơn trong lĩnh vực này.

Trung Quốc

Xu hướng phát triển sở hữu trí tuệ tại Trung Quốc có những điểm tương đồng với Thái Lan, tuy nhiên mang những đặc thù riêng biệt về chiến lược quốc gia. Tại quốc gia này, AI được dự báo sẽ có ảnh hưởng sâu rộng đến cảnh quan pháp lý về sở hữu trí tuệ. Đáng chú ý, từ phương diện quy định và lập pháp, Kế hoạch Phát triển Trí tuệ Nhân tạo Thế hệ Mới do Trung Quốc ban hành năm 2017 đã vạch ra lộ trình rõ ràng, dự báo đến năm 2025, Trung Quốc sẽ hoàn thành việc thiết lập khung pháp lý và quy định ban đầu về AI, xây dựng hệ thống chuẩn mực đạo đức và chính sách liên quan, đồng thời phát triển năng lực đánh giá và kiểm soát an ninh AI. Điều này phản ánh chiến lược toàn diện của Trung Quốc trong việc phát triển khung pháp lý song hành với tiến bộ công nghệ trong lĩnh vực AI.

Nội dung kỹ thuật số và AI

Nội dung do AI tạo ra đặc biệt thách thức các khái niệm truyền thống về quyền tác giả và quyền sở hữu, đòi hỏi các hướng dẫn mới cho việc đủ điều kiện bản quyền và bằng sáng chế. Điều này có thể dẫn đến cải cách trong luật sở hữu trí tuệ để làm rõ cách bảo vệ các tác phẩm do AI tạo ra. Ngoài ra, khi nội dung kỹ thuật số tiếp tục mở rộng, sẽ có sự tập trung ngày càng tăng vào việc chống lại vi phạm bản quyền và sử dụng trái phép tài sản kỹ thuật số. Các chiến lược thực thi có thể ngày càng tận dụng công nghệ, chẳng hạn như các công cụ AI, để giám sát và phát hiện vi phạm sở hữu trí tuệ trực tuyến.

Tại Trung Quốc, các công ty trong và ngoài nước sẽ tiếp tục nộp nhiều bằng sáng chế hơn liên quan đến bố cục đầy đủ của ngăn xếp công nghệ IT trong AI bao gồm chip cốt lõi, framework, model và công nghệ ứng dụng.

Công nghệ bền vững và xanh (ESG)

Sự gia tăng đơn đăng ký bằng sáng chế sẽ tập trung vào các lĩnh vực năng lượng tái tạo, giảm chất thải và giải pháp thân thiện với môi trường – bằng sáng chế cho công nghệ xanh.

Dự đoán rằng đến năm 2025, chúng ta có thể quan sát thấy xu hướng gia tăng nộp đơn đăng ký bằng sáng chế về công nghệ xanh ở Trung Quốc. Một mặt, Trung Quốc đã thực hiện hệ thống kiểm tra ưu tiên đối với công nghệ tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. Theo Biện pháp Quản lý Kiểm tra Ưu tiên Bằng sáng chế do Cục Sở hữu Trí tuệ Quốc gia Trung Quốc (CNIPA) ban hành, các đơn đăng ký bằng sáng chế hoặc trường hợp tái kiểm tra bằng sáng chế liên quan đến tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường và các ngành phát triển quốc gia chủ chốt khác có thể yêu cầu kiểm tra cấp tốc.

Theo Báo cáo Phân tích Thống kê Bằng sáng chế Công nghệ Carbon Thấp Xanh Toàn cầu (2023) do CNIPA công bố giai đoạn 2016 – 2022, bằng sáng chế được cấp của Trung Quốc cho công nghệ carbon thấp xanh chiếm 36,8% tổng số toàn cầu, với tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm là 9,3%. Ngược lại, các quốc gia và khu vực khác bên ngoài Trung Quốc đã trải qua sự tăng trưởng âm.

Thách thức sở hữu trí tuệ xuyên biên giới

Việc giải quyết các thách thức sở hữu trí tuệ xuyên biên giới thông qua một số sáng kiến và chiến lược nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong nước trong khi hoạt động tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế là rất quan trọng. 

Chẳng hạn như ở Thái Lan, các cơ quan chức năng đang nỗ lực hiện đại hóa luật sở hữu trí tuệ và thường xuyên tìm cách cập nhật phù hợp với các thỏa thuận quốc tế, chẳng hạn như trở thành bên ký kết của thỏa thuận TRIPS để thiết lập tiêu chuẩn tối thiểu toàn cầu về bảo vệ sở hữu trí tuệ.

Hay ở Trung Quốc, “Hướng dẫn về Tối ưu hóa Môi trường Đầu tư Nước ngoài và Tăng cường Nỗ lực Thu hút Đầu tư Nước ngoài” đã được Trung Quốc ban hành vào tháng 8 năm 2023 quy định rằng bảo vệ và thực thi hành chính đối với quyền sở hữu trí tuệ của các cá nhân/ công ty nước ngoài cần được nhấn mạnh. Đặc biệt, thời gian thẩm định bằng sáng chế tại Trung Quốc đã giảm xuống còn 15,7 tháng, tạo lợi thế cạnh tranh so với các văn phòng sáng chế lớn khác trên thế giới. Hướng dẫn trên đã tích hợp các thông lệ tốt nhất toàn cầu vào quy trình của Trung Quốc, trong đó có phương pháp tính toán cập nhật cho việc điều chỉnh thời hạn bằng sáng chế và khả năng áp dụng chiến lược nộp đơn kép.

Hướng dẫn chủ đơn tăng cường khả năng bảo hộ sở hữu trí tuệ

Để củng cố khả năng bảo hộ sở hữu trí tuệ trong năm 2025, doanh nghiệp cần ưu tiên đổi mới liên quan đến công nghệ số và AI, đồng thời bảo vệ hiệu quả các sáng kiến về công nghệ xanh và đảm bảo quyền sở hữu trí tuệ xuyên biên giới tại các thị trường chiến lược. Việc cập nhật thường xuyên về luật sở hữu trí tuệ, nhất là trong lĩnh vực nội dung số và phần mềm, là yếu tố then chốt. Doanh nghiệp nên phát triển mô hình cấp phép và hợp tác để tối ưu hóa giá trị tài sản trí tuệ của mình.

Chủ sở hữu quyền sở hữu trí tuệ cần chú trọng đăng ký và thực thi quyền trong không gian số, đồng thời chủ động theo dõi các diễn biến pháp lý về AI. Việc xây dựng chiến lược thương mại hóa sở hữu trí tuệ trong các ngành công nghệ, công nghệ xanh và sản xuất sẽ hỗ trợ đắc lực cho quá trình mở rộng thị trường.

Trên đây là thông tin về xu hướng quyền sở hữu trí tuệ năm 2025 được Luật Việt An tổng hợp. Để được hỗ trợ dịch vụ bảo hộ sở hữu trí tuệ toàn cầu, vui lòng liên hệ Luật Việt An. Trân trọng!