Giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật

Tranh chấp về thừa kế là một nội dung tương đối thường gặp trong tranh chấp dân sự bởi có liên quan trực tiếp đến lợi ích giữa những người có quyền thừa kế. Tuy nhiên, việc giải quyết tranh chấp thừa kế là một việc tương đối phức tạp và tế nhị do các bên tranh chấp thường có mối quan hệ huyết thống, thân thuộc. Trong bài viết này, Luật Việt An sẽ cung cấp cho quý khách những thông tin cần thiết về vấn đề giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật.

Cơ sở pháp lý

• Bộ luật Dân sự 2015;
• Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

Khái niệm thừa kế theo pháp luật

Theo Điều 649 Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định. Có thể hiểu thừa kế theo pháp luật là sự dịch chuyển di sản của người chết cho người còn sống trên cơ sở quan hệ huyết thống, quan hệ hôn nhân, quan hệ nuôi dưỡng hay quan hệ thân thuộc giữa người có tài sản để lại sau khi họ chết và người nhận di sản.

Các trường hợp thừa kế theo pháp luật

Theo khoản 1 Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong các trường hợp sau:

• Không có di chúc;
• Di chúc không hợp pháp;
• Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;
• Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Đồng thời, theo khoản 2 Điều 650 Bộ luật Dân sự 2015, các phần di sản sau đây cũng được áp dụng thừa kế theo pháp luật, bao gồm:

• Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;
• Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;
• Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Người thừa kế theo pháp luật

Bộ luật Dân sự 2015 đã quy định cụ thể về hàng thừa kế theo pháp luật tại khoản 1 Điều 651, những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự từng hàng thừa kế như sau:

• Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
• Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
• Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Theo nguyên tắc tại Bộ luật Dân sự,:

• Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau (khoản 2 Điều 651).
• Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản (khoản 3 Điều 651).

Các tranh chấp thừa kế theo pháp luật

Tranh chấp thừa kế theo pháp luật là gì?

Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế sẽ do pháp luật quy định. Như vậy, tranh chấp thừa kế theo pháp luật là những mâu thuẫn, bất đồng trong việc phân chia di sản thừa kế theo hàng thừa kế.

Các tranh chấp thừa kế theo pháp luật phổ biến

• Tranh chấp về hiệu lực của di chúc;
• Tranh chấp về phân chia di sản thừa kế;
• Tranh chấp về xác định quyền thừa kế;
• Tranh chấp về các nghĩa vụ tài sản do người chết để lại mà người thừa kế phải thực hiện.

Mỗi tranh chấp sẽ có các vấn đề pháp lý khác nhau, và trong cùng một vụ tranh chấp cũng có thể phải giải quyết đồng thời các vấn đề trên.

Giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật

Quy trình giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật

Chuẩn bị hồ sơ hợp lệ

Chủ thể khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật thì cần phải nộp đầy đủ hồ sơ gồm những giấy tờ sau:

• Đơn khởi kiện theo mẫu do pháp luật quy định;
• Các giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người khởi kiện và người để lại tài sản như: Giấy khai sinh, căn cước công dân để xác định diện và hàng thừa kế;
• Giấy chứng tử của người để lại di sản thừa kế;
• Bản kê khai các di sản;
• Các giấy tờ, tài liệu chứng minh sở hữu của người để lại di sản và nguồn gốc di sản của người để lại di sản;
• Các giấy tờ khác có liên quan.

Nộp hồ sơ tại cơ quan có thẩm quyền

Người khởi kiện gửi đơn khởi kiện và những hồ sơ có liên quan đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật theo các hình thức sau:

• Trực tiếp tại Tòa án;
• Gửi qua dịch vụ bưu chính;
• Gửi bằng hình thức trực tuyến qua cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

Kiểm tra, giải quyết và trả kết quả

• Sau khi nhận được hồ sơ hợp lệ, Tòa án sẽ xem xét, kiểm tra nội dung đơn khởi kiện. Nếu xét thấy đúng thẩm quyền, Tòa án sẽ thông báo cho đương sự biết để đương sự nộp tiền tạm ứng án phí.
• Trong thời hạn 15 ngày kể từ khi nhận được thông báo, đương sự phải nộp tiền tạm ứng án phí và biên lai tạm ứng án phí cho Tòa án, Tòa án sẽ thụ lý giải quyết.
• Sau khi thụ lý, Tòa án sẽ tiến hành thủ tục chuẩn bị xét xử để đưa vụ án ra xét xử sơ thẩm. Nếu có đơn kháng cáo, kháng nghị, Tòa án sẽ giải quyết theo thủ tục phúc thẩm. Trong trường hợp tái thẩm, giám đốc thẩm, Tòa án sẽ thực hiện theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 hiện hành.

Thời hiệu khởi kiện giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật

Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về thời hiệu khởi kiện giải quyết tranh chấp thừa kế như sau:

• Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu hoặc Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu.
• Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.
• Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật

Các trường hợp thẩm quyền thuộc về Tòa án nhân dân cấp huyện

Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp thừa kế theo pháp luật theo thủ tục sơ thẩm (điểm a khoản 1 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).

Các trường hợp thẩm quyền thuộc về Tòa án nhân dân cấp tỉnh

• Giải quyết các tranh chấp về thừa kế có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài (khoản 3 Điều 35, điểm a khoản 1 Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).
• Giải quyết những tranh chấp thừa kế thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện mà Tòa án nhân dân cấp tỉnh tự mình lấy lên để giải quyết khi xét thấy cần thiết hoặc theo đề nghị của Tòa án nhân dân cấp huyện (khoản 2 Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).

Thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ đối với tranh chấp thừa kế theo pháp luật

• Tòa án nơi có di sản là bất động sản có thẩm quyền giải quyết tranh chấp về thừa kế (điểm c khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).
• Trường hợp di sản thừa kế không phải là bất động sản thì Tòa án có thẩm quyền giải quyết là Tòa án nơi bị đơn cư trú, làm việc hoặc theo sự lựa chọn của nguyên đơn (điểm a khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).

Dịch vụ hỗ trợ giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật

Công ty Luật Việt An có đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm trong giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật. Chúng tôi xây dựng gói dịch vụ hỗ trợ giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật bao gồm:

• Tư vấn các quy định pháp luật liên quan đến tranh chấp thừa kế theo pháp luật;
• Tư vấn phương thức giải quyết tranh, phương hướng bảo vệ quyền lợi cho khách hàng;
• Hòa giải tranh chấp thừa kế theo pháp luật;
• Tư vấn hồ sơ khởi kiện tranh chấp thừa kế theo pháp luật;
• Đại diện khách hàng bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trong vụ việc tranh chấp thừa kế theo pháp luật tại Tòa án.

Quý khách hàng có nhu cầu liên quan đến giải quyết tranh chấp thừa kế theo pháp luật nói riêng và tư vấn pháp luật thừa kế nói chung, xin vui lòng liên hệ Công ty Luật Việt An để được hỗ trợ tốt nhất.