Điều khoản giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của thương mại quốc tế, việc ký kết hợp đồng thương mại quốc tế ngày càng trở nên phổ biến. Tuy nhiên, việc hợp đồng này cũng không ít rủi ro, đặc biệt là khi xảy ra tranh chấp giữa các bên. Chính vì vậy, một điều khoản giải quyết tranh chấp rõ ràng và hiệu quả trong hợp đồng thương mại quốc tế là vô cùng quan trọng, giúp bảo vệ quyền lợi của các bên và đảm bảo sự ổn định trong mối quan hệ hợp tác. Sau đây, Luật Việt An sẽ tư vấn về điều khoản giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế.

Có những phương thức giải quyết tranh chấp nào trong hợp đồng thương mại quốc tế?

Tranh chấp thương mại quốc tế là các bất đồng, mâu thuẫn phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng giữa các bên thuộc các quốc gia khác nhau. Tranh chấp này có thể liên quan đến việc thực hiện hợp đồng, chất lượng hàng hóa, dịch vụ, thời gian giao hàng hoặc các điều khoản khác trong hợp đồng.

Các phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng thương mại quốc tế, bao gồm:

• Tham vấn: là việc các bên (là các chủ thể công) tự thương lượng với nhau bằng cách đưa ra yêu cầu tham vấn và trả lời tham vấn để tìm ra và thống nhất giải pháp cho tranh chấp. Tham vấn có thể tồn tại dưới hai dạng: là một phương thức giải quyết tranh chấp độc lập; hoặc là một giai đoạn trong một cơ chế giải quyết tranh chấp nào đó (như trong cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO, tham vấn là giai đoạn bắt buộc).
• Hòa giải: Hòa giải là một biện pháp giải quyết tranh chấp, theo đó, hòa giải viên tạo điều kiện để các bên tiến hành đàm phán, hỗ trợ các bên để đạt được một thỏa thuận chung. Trong đó, hòa giải viên là bên thứ ba độc lập, khách quan với các bên tranh chấp, không có mối liên hệ mật thiết nào với bất kỳ bên tranh chấp nào.
• Trọng tài: Trọng tài là phương thức giải quyết tranh chấp, theo đó, các bên trong tranh chấp sẽ thỏa thuận mang vấn đề tranh chấp của mình ra trọng tài để Hội đồng trọng tài (có thể có một hoặc nhiều trọng tài viên) xem xét và đưa ra quyết định cuối cùng ràng buộc các bên tranh chấp buộc phải tuân thủ theo. Trọng tài có thể là trọng tài vụ việc hoặc trọng tài quy chế
• Tòa án: Xét xử bằng tòa án là phương thức giải quyết tranh chấp, mà các bên tranh chấp (các thực thể tư) mang tranh chấp ra tòa án để tòa án xét xử và đưa ra phán quyết cuối cùng ràng buộc các bên tranh chấp. Phán quyết của tòa án có thể bị kháng cáo, kháng nghị để xét xử lại theo thủ tục phúc thẩm.

Tại sao cần có điều khoản giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế?

Điều khoản về giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế rất quan trọng vì nhiều lý do:

• Có căn cứ rõ ràng: Các bên tham gia vào hợp đồng quốc tế thường đến từ những quốc gia có hệ thống pháp lý khác nhau. Việc thiết lập một điều khoản giải quyết tranh chấp rõ ràng giúp các bên tránh được những sự hiểu lầm, mâu thuẫn không cần thiết khi xảy ra tranh chấp.
• Giải quyết tranh chấp nhanh chóng và hiệu quả: Việc quy định phương thức và thủ tục giải quyết tranh chấp ngay từ đầu giúp các bên tránh việc kéo dài và phức tạp hóa quá trình giải quyết tranh chấp.
• Bảo vệ quyền lợi của các bên: Điều khoản này giúp bảo vệ quyền lợi của các bên trong trường hợp có tranh chấp. Việc lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp (trọng tài hay tòa án) đảm bảo rằng quyền lợi của các bên sẽ được bảo vệ một cách công bằng.
• Tiết kiệm chi phí, thời gian: Nếu không có điều khoản giải quyết tranh chấp rõ ràng, việc giải quyết tranh chấp có thể kéo dài, phức tạp và tốn kém. Điều khoản này giúp các bên xác định ngay từ đầu cách thức giải quyết tranh chấp, tránh việc kiện tụng dài dòng và tốn kém tại các tòa án quốc gia khác nhau.
• Tăng cường mối quan hệ hợp tác: Khi các bên biết rõ phương thức giải quyết tranh chấp, họ sẽ cảm thấy an tâm hơn và dễ dàng duy trì quan hệ hợp tác lâu dài.

Nội dung chính về điều khoản giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế

Xác định phương thức giải quyết tranh chấp phù hợp

Như đã phân tích, hiện nay có nhiều phương thức giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế. Các bên cần xác định rõ các phương thức giải quyết tranh chấp, quyết định rõ liệu tranh chấp sẽ được giải quyết thông qua trọng tài hay tòa án hay cả hai.

Mỗi phương thức có những ưu điểm và nhược điểm riêng nên các bên cần cân nhắc thỏa thuận điều khoản dựa trên bản chất của tranh chấp và mối quan hệ của các bên. Lưu ý nếu các bên muốn lựa chọn Trọng tài, cần phải có thỏa thuận điều khoản trọng tài trong hợp đồng. 

Ngoài ra, các bên cũng cần quy định rõ thứ tự giải quyết tranh chấp, nguyên tắc khi áp dụng các phương thức này. 

Xác định phạm vi tranh chấp áp dụng điều khoản

Điều khoản giải quyết tranh chấp cần làm rõ phạm vi các tranh chấp sẽ được giải quyết bằng phương thức này. Các tranh chấp có thể bao gồm việc vi phạm hợp đồng, giải thích điều khoản hợp đồng, hoặc các vấn đề khác liên quan đến việc thực hiện hợp đồng.

Xác định rõ địa điểm giải quyết tranh chấp

• Các bên nên lựa chọn một địa điểm trọng tài hoặc tòa án nằm ở quốc gia trung lập hoặc thuận tiện cho tất cả các bên tham gia. Điều này giúp tránh được sự thiên vị có thể xảy ra nếu tranh chấp được giải quyết tại một quốc gia cụ thể của bên nào đó.
• Địa điểm cũng sẽ ảnh hưởng đến các yếu tố khác như chi phí đi lại, chi phí tổ chức trọng tài và khả năng thi hành phán quyết.

Lựa chọn cơ quan Trọng tài và Tòa án

• Các bên trong hợp đồng có thể thỏa thuận sử dụng một tổ chức trọng tài cụ thể, như Viện Trọng Tài Anh (CIArb), Hiệp hội Luật sư Quốc tế (IBA), ICCA, Phòng Thương mại Quốc tế (ICC) và Trung tâm Quốc tế về Giải quyết Tranh chấp Đầu tư (ICSID),.. Điều khoản cũng có thể quy định lựa chọn trọng tài viên hoặc cách thức lựa chọn trọng tài viên.
• Đối với phương thức Tòa án, cần cân nhắc lựa chọn Tòa án quốc gia nào giải quyết tranh chấp.  Điều khoản cần làm rõ tòa án nào sẽ có quyền xét xử tranh chấp, thường là tòa án của quốc gia mà một trong các bên có trụ sở hoặc có mối quan hệ với hợp đồng. Trong trường hợp không có thỏa thuận rõ ràng, tranh chấp có thể được giải quyết tại tòa án của quốc gia có liên quan.
• Các bên cần cân nhắc liệu nên chọn một tòa án quốc gia cụ thể (ví dụ: tòa án tại nước sở tại của bên A hay bên B) hay lựa chọn một tòa án quốc tế nếu có thể.

Lựa chọn luật áp dụng giải quyết tranh chấp

• Các bên cần thống nhất lựa chọn một hệ thống pháp luật sẽ được áp dụng để giải quyết tranh chấp. Điều này có thể là luật của một quốc gia cụ thể hoặc các nguyên tắc pháp lý quốc tế. Trong nhiều trường hợp, các bên có thể chọn một quốc gia trung lập để tránh xung đột lợi ích.
• Việc chọn luật phù hợp với bản chất hợp đồng thương mại quốc tế và nơi các bên hoạt động cũng rất quan trọng. Một số quốc gia có luật thương mại mạnh mẽ và bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia hợp đồng quốc tế.

Chi phí liên quan đến tranh chấp

Điều khoản cần chỉ rõ cách thức chia sẻ chi phí giữa các bên, bao gồm chi phí luật sư, chi phí trọng tài, chi phí tòa án, và các chi phí hành chính khác. Thông thường, các bên sẽ thỏa thuận về việc chia sẻ chi phí hoặc bên thua kiện sẽ phải chịu chi phí của vụ kiện. 

Lưu ý khi soạn thảo điều khoản về giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế

• Nắm rõ quy định pháp luật: Doanh nghiệp nên tìm hiểu kỹ lưỡng các quy định pháp luật liên quan đến giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế, bao gồm quyền và nghĩa vụ của các bên.
• Tìm hiểu đối tác, những yếu tố chính trị, pháp lý của quốc gia
• Chuẩn bị dự liệu trước điều khoản giải quyết tranh chấp rõ ràng:
• Tìm kiếm sự hỗ trợ từ luật sư, công ty luật có kinh nghiệm trong lĩnh vực thương mại quốc tế để đảm bảo quyền lợi của mình được bảo vệ.
• Điều khoản giải quyết tranh chấp phải rõ ràng, chi tiết, và dễ hiểu để tránh các tranh cãi về việc giải thích điều khoản khi xảy ra tranh chấp.

Trên đây là tư vấn về điều khoản giải quyết tranh chấp trong hợp đồng thương mại quốc tế. Quý khách hàng có thắc mắc liên quan hay có nhu cầu tư vấn các vấn đề pháp lý khác về hợp đồng thương mại quốc tế, vui lòng liên hệ Luật Việt An để được tư vấn, hỗ trợ tốt nhất!